HỌC VIÊN TRẦN THỊ HOÀNG TÂN
Tên đề tài: “Đặc sản ẩm thực Nam Bộ ở TPHCM dưới góc nhìn văn hóa học”
Hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Tôn Nữ Quỳnh Trân
Hội đồng chấm luận văn gồm:
Chủ tịch: GS.TSKH. Trần Ngọc Thêm (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Thư ký: TS. Nguyễn Ngọc Trân Châu (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Phản biện 1: TS. Nguyễn Nhã (Viện Nghiên cứu ẩm thực Việt Nam)
Phản biện 2: TS. Đinh Thị Dung (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Ủy viên: PGS.TS Tôn Nữ Quỳnh Trân (Trung tâm NC Đô thị và Phát triển)
Điểm trung bình: 8,8
Bố cục luận văn:
DẪN NHẬP 6
1. Lý do chọn đề tài 6
2. Mục đích nghiên cứu và những đóng góp 8
3. Lịch sử vấn đề 8
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 11
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 11
6. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu 12
7. Bố cục của luận văn 13
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG 15
1.1. Các khái niệm 15
1.1.1. Đặc sản ẩm thực 15
1.1.2. Văn hóa ẩm thực 17
1.2. Nội hàm của văn hóa ẩm thực 18
1.2.1. Nội dung 18
1.2.2. Phân loại 26
1.3. Thực tiễn đặc sản ẩm thực Nam bộ 27
1.4. Thành phố Hồ Chí Minh – nơi hội tụ tinh hoa ẩm thực Nam bộ 33
- Lịch sử hình thành 33
- Đặc điểm dân cư. 35
- Tính cách của người Sài Gòn – thành phố Hồ Chí Minh 37
Chương 2 CÁC MÓN ĐẶC SẢN NAM BỘ TRONG VĂN HÓA ẨM THỰC Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 41
2.1. Phong cách ẩm thực ở thành phố Hồ Chí Minh 41
2.2. Bữa ăn ngày thường của người Sài Gòn 48
2.2.1. Công thức bữa ăn truyền thống 49
2.2.2. Các món canh 50
2.2.3. Các món kho 57
2.2.4. Các món mắm 64
2.3. Mâm cơm cúng và lễ Tết của người Sài Gòn 68
2.3.1. Các món cúng trong dịp đám giỗ 69
2.3.2. Các món cúng trong dịp lễ Tết 71
2.4. Các món ăn chơi của người Sài Gòn 75
2.4.1. Các món lẩu 75
2.4.2. Các món cuốn 79
2.4.3. Các món bánh 82
2.4.4. Các món ngọt 89
2.5. Các thức uống của người Sài Gòn 93
2.5.1. Trà 93
2.5.2. Rau má 95
2.5.3. Nước dừa 96
2.5.4. Cà phê Sài Gòn 98
Chương 3 ẢNH HƯỞNG CỦA VĂN HÓA NAM BỘ Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRONG ẨM THỰC 106
3.1. Sự cộng hưởng văn hóa ẩm thực đa sắc tộc 106
3.2. Sự tác động hai chiều giữa thành phố Hồ Chí Minh với văn hóa ẩm thực Nam Bộ 111
3.2.1. Ảnh hưởng của văn hóa Nam Bộ lên đời sống ẩm thực thành phố Hồ Chí Minh 111
3.2.2. Ảnh hưởng của thành phố Hồ Chí Minh đối với văn hóa ẩm thực Nam Bộ 113
3.3. Sự phục hồi và phát triển ẩm thực Nam Bộ tại thành phố Hồ Chí Minh như một bộ phận của văn hóa dân tộc 117
3.3.1. Sưu tầm, ghi chép và lưu truyền những nét đặc sắc của văn hóa ẩm thực Nam Bộ 117
3.3.2. Xây dựng biểu tượng văn hóa ẩm thực Nam Bộ 119
3.3.3. Bảo tồn và phát triển văn hóa ẩm thực Nam Bộ tại thành phố Hồ Chí Minh 121
KẾT LUẬN 124
TÀI LIỆU THAM KHẢO 131
PHỤ LỤC 139
PHỤ LỤC 1 HÌNH ẢNH BỔ SUNG Error! Bookmark not defined.
PHỤ LỤC 2 ĐẶC SẢN ẨM THỰC NAM BỘ QUA CA DAO, TỤC NGỮ 140
HỌC VIÊN PHẠM THỊ DIỆU
Tên đề tài: “ Phong tục hôn nhân người Việt miền Tây Nam Bộ”
Hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phan An
Hội đồng chấm luận văn gồm:
Chủ tịch: GS.TSKH Trần Ngọc Thêm (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Thư ký: TS. Đinh Thị Dung (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Phản biện 1: TS. Trần Ngọc Khánh (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Phản biện 2: TS. Phú Văn Hẳn (Viện Phát triển bền vững vùng Nam Bộ)
Ủy viên: PGS.TS Phan An (Viện Phát triển bền vững vùng Nam Bộ)
Điểm trung bình: 8,2
Bố cục luận văn:
MỞ ĐẦU 4
1. Lý do chọn đề tài 4
2. Mục đích nghiên cứu 5
3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 6
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 9
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 9
6. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu 10
6.1. Phương pháp nghiên cứu 10
6.2. Nguồn tư liệu 11
7. Bố cục của luận văn 11
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 12
1.1. Cơ sở lý luận 12
1.1.1. Hôn nhân 12
1.1.2. Các hình thái hôn nhân 14
1.1.3. Chức năng của hôn nhân 16
1.2. Cơ sở thực tiễn 22
1.2.1. Lược sử hình thành cộng đồng người Việt miền Tây Nam Bộ 22
1.2.2. Dân cư và đặc điểm phân bố dân cư của người Việt miền Tây Nam Bộ 23
1.2.3. Đặc điểm tổ chức xã hội truyền thống của người Việt miền Tây Nam Bộ 25
1.2.4. Giao lưu văn hóa Việt – Chăm – Khmer – Hoa ở miền Tây Nam Bộ 26
1.3. Tiểu kết 29
CHƯƠNG 2 HÔN NHÂN NGƯỜI VIỆT MIỀN TÂY NAM BỘ: TRUYỀN THỐNG VÀ NHỮNG BIẾN ĐỔI 30
2.1. Hôn nhân truyền thống của người Việt miền Tây Nam Bộ 30
2.1.1. Những quan niệm trong hôn nhân truyền thống của người Việt miền Tây Nam Bộ. 30
2.1.2. Các nguyên tắc trong hôn nhân của người Việt miền Tây Nam Bộ 33
2.1.2.1. Nguyên tắc chọn vợ, chọn chồng 33
2.1.2.2. Nguyên tắc cư trú sau hôn nhân 33
2.1.2.3. Hôn nhân với người khác tộc (Hôn nhân hỗn hợp dân tộc) 34
2.1.2.4. Hiện tượng đa thê 35
2.1.3. Các nghi lễ trong phong tục hôn nhân người Việt Tây Nam Bộ 36
2.1.3.1. Lễ hỏi 38
2.1.3.2.Lễ cưới 40
2.2. Hôn nhân của người Việt miền Tây Nam Bộ hiện nay 45
2.2.1. Những biến đổi trong đời sống kinh tế - văn hóa - xã hội của người Việt miền Tây Nam Bộ. 45
2.2.2. Những biến đổi trong hôn nhân của người Việt miền Tây Nam Bộ 46
2.2.2.1. Những thay đổi về quan niệm trong hôn nhân 46
2.2.2.2 Những thay đổi về quy trình và lễ thức trong hôn nhân 47
2.3. Một số vấn đề liên quan đến phong tục hôn nhân người Việt miền Tây Nam Bộ 52
2.3.1. Lễ vật cưới hỏi 52
2.3.2. Kiêng kỵ trong lễ cưới 54
2.3.3. Tập tục cho của hồi môn 55
2.3.4. Trang phục cô dâu và chú rể trong ngày cưới 55
2.3.5. Xu hướng kết hôn với người nước ngoài 56
2.4.Tiểu kết 59
CHƯƠNG 3 NHỮNG GIÁ TRỊ VĂN HÓA TRONG PHONG TỤC HÔN NHÂN NGƯỜI VIỆT MIỀN TÂY NAM BỘ 61
3.1. Văn hóa truyền thống 61
3.1.1. Triết lý âm dương, ngũ hành 61
3.1.2. Tư tưởng Nho giáo 63
3.2. Văn hóa hiện đại 67
3.2.1. Văn hóa phương Tây 67
3.2.2. Quá trình đô thị hóa 69
3.3. Vai trò của hôn nhân trong đời sống gia đình và cộng đồng 70
3.3.1. Hôn nhân trong đời sống gia đình 70
3.3.2. Hôn nhân trong đời sống cộng đồng 72
3.4. Bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá qua phong tục hôn nhân người Việt Tây Nam Bộ 74
KẾT LUẬN 78
TÀI LIỆU THAM KHẢO 82
1. Danh mục tài liệu tham khảo 82
2. Luận văn, tạp chí 85
