HỌC VIÊN NGUYỄN THỊ MINH NGỌC
Tên đề tài: “Ngôi đình ở miền Tây Nam Bộ”
Hướng dẫn khoa học: TS Trần Long
Hội đồng chấm luận văn gồm:
Chủ tịch: GS.TS. Ngô Văn Lệ (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Thư ký: TS. Nguyễn Văn Hiệu (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Phản biện 1: PGS.TS. Trần Hồng Liên (Viện phát triển bền vững vùng Nam Bộ)
Phản biện 2: TS. Huỳnh Quốc Thắng (Trường CĐ Văn hóa Nghệ thuật TPHCM)
Ủy viên: TS. Trần Long (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Điểm trung bình: 9,0
Bố cục luận văn:
MỞ ĐẦU 6
1. Lý do chọn đề tài 6
2. Mục đích nghiên cứu 7
3. Lịch sử vấn đề 7
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 12
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 13
6. Phương pháp nghiên cứu 13
7. Bố cục của luận văn 15
Chương 1 16
Lịch sử đình Tây Nam Bộ 16
1.1 Quá trình hình thành ngôi đình Tây Nam Bộ 16
1.1.1 Bối cảnh Tây Nam Bộ thời kỳ khai phá khẩn hoang: 16
1.1.2 Quá trình lập làng, dựng đình ở Tây Nam Bộ 19
1.2 Mục đích dựng đình của cư dân Tây Nam Bộ 25
1.3 Vị trí của đình trong không gian của làng Tây Nam Bộ 31
Tiểu kết chương 1 36
Chương 2 37
Văn hóa đình Tây Nam Bộ 37
2.1 Văn hoá kiến trúc đình Tây Nam Bộ 37
2.1.1 Cơ sở triết lý trong xây dựng đình 37
2.1.2 Đặc điểm văn hóa kiến trúc đình Tây Nam Bộ 42
2.2. Văn hoá tổ chức đình Tây Nam Bộ 82
2.2.1. Tổ chức quản lý, duy tôn cơ sở vật chất 82
2.2.2. Tổ chức sinh hoạt 90
Tiểu kết chương 2 105
Chương 3 107
Đình Tây Nam Bộ trong mối quan hệ với đời sống văn hóa xã hội 107
3.1 Vị trí, vai trò của ngôi đình đối với đời sống tinh thần của cư dân Tây Nam Bộ 107
3.2 Chức năng của đình Tây Nam Bộ 111
3.3 Vấn đề giữ gìn và phát huy các giá trị của đình Tây Nam Bộ 121
Tiểu kết chương 3 125
KẾT LUẬN 127
TÀI LIỆU THAM KHẢO 133
PHỤ LỤC 139
HỌC VIÊN LÊ THỊ NINH
Tên đề tài: “Tín ngưỡng thờ Thành Hoàng của người Việt ở miền Tây Nam Bộ”
Hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Văn Hiệu
Hội đồng chấm luận văn gồm:
Chủ tịch: GS.TS. Ngô Văn Lệ (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Thư ký: TS. Trần Long (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Phản biện 1: PGS.TS Trần Hồng Liên (Viện phát triển bền vững vùng Nam Bộ)
Phản biện 2: TS. Huỳnh Quốc Thắng (Trường CĐ Văn hóa nghệ thuật TPHCM)
Ủy viên: TS. Nguyễn Văn Hiệu (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Điểm trung bình: 9,5
Bố cục luận văn:
MỞ ĐẦU 3
1. Lý do chọn đề tài 3
2. Mục đích nghiên cứu 4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4
4. Lịch sử vấn đề 5
4.1. Nghiên cứu về tín ngưỡng thờ thần Thành Hoàng ở Việt Nam nói chung. 5
4.2. Nghiên cứu về tín ngưỡng thờ thần Thành Hoàng ở Nam bộ 7
4.3. Nghiên cứu về tín ngưỡng thờ thần Thành Hoàng ở Tây Nam bộ 8
5. Những đóng góp của luận văn 9
6. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu 9
6.1. Phương pháp nghiên cứu 9
6.2. Nguồn tư liệu và tài liệu tham khảo 10
7. Bố cục của luận văn 10
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN 12
1.1. Cơ sở lý luận 12
1.1.1. Tín ngưỡng 12
1.1.2. Tín ngưỡng thờ thần Thành Hoàng 17
1.2. Cơ sở thực tiễn 21
1.2.1. Nhu cầu tâm linh 21
1.2.2. Truyền thống văn hóa 22
1.2.3. Lịch sử - xã hội 25
1.2.4. Cơ sở địa lý - tự nhiên 29
CHƯƠNG 2: TÍN NGƯỠNG THỜ THẦN THÀNH HOÀNG CỦA NGƯỜI VIỆT Ở MIỀN TÂY NAM BỘ: NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CHUNG 33
2.1. Nhìn từ chủ thể văn hóa 33
2.1.1. Thành Hoàng - thần bảo hộ của người Việt (người Kinh) 33
2.1.2. Người Việt vùng Thuận Quảng là những cư dân Việt đầu tiên đặt nền móng văn hóa Việt trên đất Tây Nam bộ 37
2.2. Nhìn từ sử - văn hóa 40
2.2.1. Sự hình thành đình làng ở miền Tây Nam bộ 40
2.2.2. Những biến đổi của đình làng ở Tây Nam bộ trong lịch sử 43
2.2.3. Về sắc phong thần Thành Hoàng 46
2.3. Nhìn từ địa - văn hóa 52
2.3.1. Sự phân bố đình làng ở miền Tây Nam bộ 52
2.3.2. Đặc điểm sự phân bố đình làng ở Tây Nam bộ 55
2.3.3. Sự phân bố đình làng tại một trường hợp cụ thể - tỉnh Đồng Tháp 57
CHƯƠNG 3: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA TÂY NAM BỘ QUA TÍN NGƯỠNG THỜ THẦN THÀNH HOÀNG 61
3.1. Tính thống nhất trong đa dạng 61
3.1.1. Tính thống nhất 61
3.1.2. Tính đa dạng 66
3.2. Tính kế thừa và phát triển 70
3.2.1. Tính kế thừa 70
3.2.2. Tính phát triển 71
3.3. Tính dung hợp 80
3.3.1. Tính dung hợp - một đặc tính điển hình của văn hóa ứng xử với môi trường xã hội 80
3.3.2. Những biểu hiện của tính dung hợp trong tín ngưỡng thờ thần Thành Hoàng 82
KẾT LUẬN 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO 93
DANH MỤC HÌNH ẢNH 100
PHỤ LỤC 102
