HỌC VIÊN TRẦN VĂN HIẾU
Tên đề tài: “Tính cách dám nghĩ dám làm của người Việt Tây Nam Bộ”
Hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Hậu
Hội đồng chấm luận văn gồm:
Chủ tịch: GS.TSKH. Trần Ngọc Thêm (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Thư ký: TS. Đinh Thị Dung (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Phản biện 1: TS. Trần Văn Ánh (Trường ĐH Văn hóa TPHCM)
Phản biện 2: TS. Huỳnh Quốc Thắng (Trường CĐ Văn hóa Nghệ thuật TPHCM)
Ủy viên: TS. Nguyễn Thị Hậu (Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM)
Điểm trung bình: 8,6
Bố cục luận văn:
DẪN NHẬP 6
1. Lý do chọn đề tài 6
2. Mục đích nghiên cứu 7
3. Lịch sử vấn đề nghiên cứu 7
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 10
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 10
6. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu 10
7. Bố cục luận văn 11
Chương Một: 12
NHỮNG TIỀN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 12
* Tiểu dẫn 12
1.1. Cơ sở lý luận 13
1.1.1. Khái niệm văn hóa và văn hóa ứng xử 13
1.1.2. Khái niệm tính cách và hệ thống tính cách của người Việt Nam Bộ 14
1.1.3. Tính cách dám nghĩ dám làm của người Việt Nam Bộ 16
1.2. Định vị văn hóa người Việt Nam Bộ 18
1.2.1. Môi trường tự nhiên Nam Bộ 18
1.2.2. Quá trình văn hóa Nam Bộ 25
1.2.3. Chủ thể văn hóa Nam Bộ 32
*Tiểu kết: 38
Chương hai: 40
TÍNH CÁCH DÁM NGHĨ DÁM LÀM CỦA NGƯỜI VIỆT NAM BỘ TRONG VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN 40
* Tiểu dẫn 40
2.1. Dám chinh phục môi trường tự nhiên 41
2.1.1. Những yếu tố bất lợi của môi trường tự nhiên ở Nam Bộ 41
2.1.2. Những công cụ, phương tiện dùng để chinh phục và thích ứng với môi trường tự nhiên 43
2.1.3. Tính cách dám nghĩ dám làm của người Việt Nam Bộ trong quá trình khẩn hoang vùng đất Nam Bộ thời Nguyễn 50
2.1.4. Tính cách dám nghĩ dám làm của người Việt Nam Bộ trong quá trình khẩn hoang vùng đất Nam Bộ giai đoạn thuộc Pháp 55
2.2. Dám làm ăn lớn: cách thức trong sản xuất của người Việt Nam bộ 59
2.2.1. Trong sản xuất nông nghiệp 61
2.2.2. Trong hoạt động thương mại 65
2.2.3. Trong sản xuất công nghiệp, xây dựng 67
2.3. Một số công trình thể hiện tính cách dám nghĩ dám làm của người Việt Nam Bộ trong văn hóa ứng xử với môi trường tự nhiên 69
2.3.1. Công trình khai hoang vùng Đồng Tháp Mười 69
2.3.2. Công trình thủy lợi Dầu Tiếng – Tây Ninh 69
2.3.3. Công trình Thủy điện Trị An 70
*Tiểu kết: 71
Chương Ba: 74
TÍNH CÁCH DÁM NGHĨ DÁM LÀM CỦA NGƯỜI VIỆT NAM BỘ TRONG VĂN HÓA ỨNG XỬ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI 74
* Tiểu dẫn 74
3.1. Môi trường xã hội Nam Bộ từ 1698-1986 76
3.2. Tính cách dám nghĩ dám làm của người Việt Nam Bộ thể hiện trong lĩnh vực văn hóa - xã hội 77
3.2.1. Kiên trì, hòa hiếu trong giao lưu với các cộng đồng cư dân khác 77
3.2.2. Bản lĩnh trong giao lưu văn hóa với bên ngoài 80
3.3. Trong lĩnh vực quân sự 81
3.3.1. Dám đương đầu và dám đánh thực dân Pháp 82
3.3.2. Dám đương đầu và dám đánh đế quốc Mỹ 88
3.4. Trong lĩnh vực kinh tế: dám “xé rào”, “vượt rào” và phát huy cách thức làm ăn lớn 92
*Tiểu kết 96
KẾT LUẬN 98
TÀI LIỆU THAM KHẢO 102
PHỤ LỤC 107
HỌC VIÊN NGUYỄN HỮU NGHỊ
Tên đề tài: “Văn hóa ứng xử với biển của người Việt miền Tây Nam Bộ”
Hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phan Thu Hiền
Hội đồng chấm luận văn gồm:
Chủ tịch: GS.TSKH. Trần Ngọc Thêm (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Thư ký: TS. Nguyễn Ngọc Trân Châu (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Phản biện 1: PGS.TS Phan An (Viện phát triển bền vững vùng Nam Bộ)
Phản biện 2: TS. Phú Văn Hẳn (Viện phát triển bền vững vùng Nam Bộ)
Ủy viên: PGS.TS Phan Thu Hiền (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Điểm trung bình: 9,0
Bố cục luận văn:
DẪN NHẬP 4
1. Lý do chọn đề tài 4
2. Lịch sử vấn đề 5
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 10
4. Mục đích nghiên cứu 10
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 10
6. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu 11
7. Bố cục của luận văn 12
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 13
1.1. Một số khái niệm liên quan 13
1.1.1. Văn hóa và ứng xử 13
1.1.2. Văn hóa ứng xử 15
1.2. Định vị văn hóa ứng xử với biển của người Việt miền Tây Nam Bộ 19
1.2.1. Không gian văn hóa 19
1.2.2. Chủ thể văn hóa 27
1.2.3. Thời gian văn hóa 31
CHƯƠNG 2: VĂN HÓA TẬN DỤNG VÀ ĐỐI PHÓ VỚI BIỂN CỦA NGƯỜI VIỆT MIỀN TÂY NAM BỘ 36
2.1. Văn hóa tận dụng 36
2.1.1. Trong đời sống 36
2.1.2. Trong lao động sản xuất 40
2.1.3. Trong nghỉ ngơi – giải trí 59
2.1.4. Trong an ninh quốc phòng 62
2.2. Văn hóa đối phó 68
2.2.1. Trong đời sống 68
2.2.2. Trong lao động sản xuất 77
2.2.3. Trong giao thông vận tải 82
CHƯƠNG 3: VĂN HÓA SÙNG BÁI VÀ LƯU LUYẾN BIỂN CỦA NGƯỜI VIỆT MIỀN TÂY NAM BỘ 90
3.1 Văn hóa sùng bái biển 91
3.1.1. Trong tín ngưỡng sùng bái nhân thần 92
3.1.2. Trong tín ngưỡng sùng bái vật linh 99
3.1.3. Trong phong tục 106
3.2. Văn hóa lưu luyến biển 107
3.2.1. Trong nghệ thuật diễn xướng 107
3.2.2. Trong nghệ thuật ngôn từ 114
3.2.3. Trong nghệ thuật tạo hình 117
3.2.4. Trong vui chơi – giải trí 119
KẾT LUẬN 123
TÀI LIỆU THAM KHẢO 127
