HỌC VIÊN PHẠM THỊ BÍCH HẰNG
Tên đề tài: Tìm hiểu văn hóa công giáo Nam Bộ qua tác phẩm văn học từ thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX
Hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Thái Hợp
Hội đồng chấm luận văn gồm:
Chủ tịch: GS.TSKH. Trần Ngọc Thêm (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Thư ký: TS. Nguyễn Văn Hiệu (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Phản biện 1: PGS. TS Tạ Văn Thành (Trường ĐH Dân lập Hùng Vương)
Phản biện 2: TS. Võ Văn Nhơn (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Ủy viên: GS.TS. Nguyễn Thái Hợp (Câu lạc bộ Nguyễn Văn Bình)
Điểm trung bình: 8,9
Bố cục luận văn:
PHẦN MỞ ĐẦU
CHƯƠNG I : NHỮNG TIỀN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 10
1.1 Khái niệm tôn giáo và văn hóa tôn giáo 10
1.1.1 Khái niệm 10
1.1.2 Đặc trưng của văn hóa tôn giáo 11
1.2 Khái quát một số đặc điểm của văn hóa và con người Nam Bộ 12
1.2.1 Đặc điểm không gian văn hóa 12
1.2.2 Đặc điểm về thời gian văn hóa 13
1.2.3 Đặc điểm của chủ thể văn hóa 16
1.2.3.1 Thành phần cư dân Nam Bộ 17
1.2.3.2 Tư duy và tính cách con người Nam Bộ 18
1.3 Quá trình tồn tại và phát triển đạo Công giáo ở Nam Bộ 28
1.3.1 Những “viên đá đầu tiên” xây dựng Giáo hội ở Nam Bộ 28
1.3.2 Thái độ của người Nam Bộ đương thời đối với tôn giáo mới 35
1.3.2.1 Thái độ của quan lại đối với người Công giáo Nam Bộ 36
1.3.2.2 Thái độ của người ngoài Công giáo đối với người có đạo 39
1.3.3 Vị trí và vai trò của Công giáo trong văn hóa Nam Bộ 40
1.3.3.1 Vị trí của Công giáo trong văn hóa Nam Bộ 41
1.3.3.2 Vai trò của Công giáo đối với văn hóa Nam Bộ 48
TIỂU KẾT 50
CHƯƠNG II : VĂN HÓA ỨNG XỬ CỦA NGƯỜI CÔNG GIÁO NAM BỘ 52
2.1 Văn hóa ứng xử với môi trường tự nhiên 52
2.1.1 Tình cảm gắn bó và yêu thiên nhiên 52
2.1.2 Tận dụng môi trường tự nhiên trong ẩm thực
phong tục ăn chay 57
2.1.3 Tận dụng môi trường tự nhiên trong việc xây dựng nhà thờ 60
2.1.4 Ứng phó với môi trường tự nhiên trong trang phục 63
2.2 Văn hóa ứng xử với môi trường xã hội 67
2.2.1 Đối nội 69
2.2.1.1 Ứng xử với hàng giáo sĩ 69
2.2.1.2 Ứng xử với đồng đạo 70
2.2.2 Đối ngoại 72
2.2.2.1. Ứng xử với văn hóa bản địa 72
2.2.2.2. Ứng xử với vua quan triều đình Phong Kiến 74
2.2.2.3. Ứng xử với tha nhân 79
TIỂU KẾT 82
CHƯƠNG III: VĂN HÓA TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG CỦA CÔNG GIÁO NAM BỘ 84
3.1 Văn hóa tổ chức đời sống tập thể 84
3.1.1 Hội đồng Giám mục 84
3.1.2 Giáo phận 87
3.1.2.1 Quá trình hình thành giáo phận 88
3.1.1.2 Những sinh hoạt giáo phận
trước khi thành lập hàng giáo phẩm Việt Nam 91
3.1.2.3 Những sinh hoạt trong giáo phận
từ khi thành lập hàng giáo phẩm Việt Nam 92
3.1.3 Giáo xứ – Họ nhà thờ 92
3.1.3.1 Nguồn gốc của Giáo xứ 93
3.1.3.2 Đặc điểm tổ chức và nguyên tắc ứng xử của giáo xứ
trong Giáo hội Công giáo 94
3.1.3.3 Cách thức tổ chức giáo xứ - Họ nhà thờ Nam Bộ 96
3.1.2.4. Quá trình thành lập một số Họ nhà thờ Nam Bộ tiêu biểu 100
3.1.2.5. Một số sinh hoạt của các giáo xứ Nam Bộ 104
3.1.3 Tổ chức đoàn – hội 106
3.1.4 Gia đình 108
3.1.3.1 Cách bài trí trong gia đình Công giáo 108
3.1.3.2 Những sinh hoạt của gia đình Công giáo 109
3.2 Văn hóa tổ chức đời sống cá nhân 109
3.2.1 Tín ngưỡng, niềm tin 109
3.2.1.1 Từ tín ngưỡng thờ Trời đến niềm tin thờ Chúa Trời 109
3.2.1.2 Tín ngưỡng thiên về nữ tính – sùng kính Đức Maria 112
3.2.2 Phong tục 113
3.2.2.1 Nghi lễ vòng đời 114
3.2.3 Giao tiếp và ngôn từ 124
3.2.3.1 Giao tiếp 124
3.2.3.2 Ngôn từ 125
3.2.4 Nghệ thuật thanh sắc và hình khối 131
3.2.4.1. Thanh sắc 131
3.2.4.2. Hình khối 135
TIỂU KẾT 137
KẾT LUẬN 138
PHỤ LỤC 142
I. Các loại kinh của người Công giáo 142
II. Các văn bản của Giáo Hội Công giáo 159
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO 163
HỌC VIÊN NGUYỄN TUẤN ANH
Tên đề tài: Ca dao, tục ngữ người Việt miền Tây Nam Bộ dưới góc nhìn văn hóa học
Hướng dẫn khoa học: TS. Trần Long
Hội đồng chấm luận văn gồm:
Chủ tịch: GS.TSKH. Trần Ngọc Thêm (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Thư ký: TS. Nguyễn Văn Hiệu (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Phản biện 1: PGS. TS Tạ Văn Thành (Trường ĐH Dân lập Hùng Vương)
Phản biện 2: TS. Hồ Quốc Hùng (Trường ĐH Sư phạm TP.HCM)
Ủy viên: TS. Trần Long (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM)
Điểm trung bình: 9,2
Bố cục luận văn:
PHẦN MỞ ĐẦU 4
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 12
1.1. Nhận diện ca dao, tục ngữ 12
1.1.1. Ca dao 12
1.1.2. Tục ngữ 15
1.2. Cơ sở sưu tuyển và phân loại ca dao, tục ngữ người Việt miền Tây Nam Bộ 18
+ Chủ thể văn hóa - Người sáng tác, lưu truyền ca dao, tục ngữ 18
+ Không gian văn hóa - Mảnh đất hình thành, lưu truyền ca dao, tục ngữ 21
+ Thời gian văn hóa - Dòng chảy của ca dao, tục ngữ 23
1.2.1. Cơ sở sưu tuyển ca dao, tục ngữ 24
1.2.2. Cơ sở phân loại ca dao, tục ngữ 40
CHƯƠNG 2: CA DAO, TỤC NGỮ NGƯỜI VIỆT MIỀN TÂY NAM BỘ VỀ VĂN HÓA TỔ CHỨC ĐỜI SỐNG 43
2.1. Tổ chức đời sống tập thể 43
2.1.1. Theo huyết thống 43
2.1.2. Theo địa bàn cư trú 47
2.1.3. Theo nghề nghiệp, sở thích 51
2.1.4. Theo hành chính 56
2.2. Tổ chức đời sống cá nhân 60
2.2.1. Tín ngưỡng 60
2.2.2. Phong tục 67
+ Hôn nhân - Tình yêu 67
+ Tang ma 75
+ Lễ Tết và lễ hội 79
2.2.3. Văn hóa giao tiếp - ứng xử 84
2.2.4. Nghệ thuật thanh sắc 88
CHƯƠNG 3: CA DAO, TỤC NGỮ NGƯỜI VIỆT MIỀN TÂY NAM BỘ VỀ VĂN HÓA ỨNG XỬ 94
3.1 Ứng xử với môi trường tự nhiên 94
3.1.1. Ăn uống 94
3.1.2. Mặc 109
3.1.3. Ở 115
3.1.4. Đi lại 121
3.2 Ứng xử với môi trường xã hội 126
3.2.1. Tôn giáo 126
3.2.2. Giao lưu văn hóa 129
3.2.3. Chiến tranh chống ngoại xâm 133
KẾT LUẬN 137
TÀI LIỆU THAM KHẢO 140
Sách, giáo trình, luận văn 140
Bài viết 144
Trang web 146
PHỤ LỤC 148
