Cầu ngói Thanh Toàn gắn liền với khu chợ quê thuộc làng Thanh Thủy Chánh, xã Thủy Thanh, huyện Hương Thủy, Thừa Thiên - Huế, cách TP Huế khoảng 5km về phía đông. Ngày thường đây là địa điểm rất hấp dẫn du khách muốn khám phá những nét chân quê điển hình cho những làng quê thuần nông vùng Huế.
Trong những ngày tết Nguyên đán, khu vực cầu ngói càng trở nên vui nhộn, hấp dẫn, thu hút khách thập phương và du khách gần xa ghé đến chơi hội bài chòi, diễn ra dưới những cây đề cổ ngay sân chợ, cạnh cầu ngói với chín cái chòi tranh nhỏ nhắn, liêu xiêu, quanh đó là những hàng nước, quà bánh.
Mỗi hội bài chòi được chia thành chín cờ, mỗi cờ là một ván, khi kết thúc cờ được cắm cho một chòi thắng trong ván đó. Ban tổ chức, những người rao, phát bài, thu - chung tiền và cắm cờ phần lớn là những bậc cao niên, trưởng lão của làng.
Có thể nói, nét độc đáo nhất của hội bài chòi chính là những câu rao, trong đó ngoài những câu được truyền khẩu, phần lớn do những người rao tự phóng tác, ứng tác...
Những câu hay và hấp dẫn nhất trước tiên, có thể nói là phần "đi chợ" (mở đầu mỗi ván) - đầy cảm hứng đồng thời thể hiện "đẳng cấp" người rao: "Cây xanh thì lá cũng xanh; phen mô, phen ni anh quyết không thua phen nào; Em vào bộ đội giết tây; Em ra đồng ruộng cấy cày tăng gia; Máu anh tô đỏ sắc cờ; Tay em vun nén ruộng bờ tốt xanh… Đi chợ đầu tiên là cái đôi triêng gióng!" - con Gióng.
Trong lời rao, mỗi con kèm theo là những câu vè, câu ca dài ngoằng. Có khi là những câu vu vơ, tếu táo và đánh đố, nhưng phần lớn được người chơi thông hiểu được là con bài gì.
"Ra đi mạ có dặn rồi; Khi mô em khóc thì đưa qua bác bôồng (bồng)!" - con Bồng.
"Trách duyên trách số trách phận của mình; Răng không thành đôi bạn chao ôi cái số chi mình mà xác xơ!" - con Xơ.
"Không ăn trầu, cũng chẳng đánh son; Rứa mà cái chi cứ đỏ lói lói…" - con Mỏ.
"Chi quý cho đồng (bằng) độc lập, tự do; Điện, đường, trường, trạm, học trò thông minh!" - con Trò.
"Ai về sở thú mà coi; Hươu, nai, chồn thỏ có con voi một ngà!" - con Voi…
Họ, nói như một nhận xét có cùng "lối" tư duy nên rất hiểu nhau, cho dù với những câu mà đối với người ngoài là rất tối nghĩa.
Người chơi bất kể là ai, từ các cụ già thanh niên và có khi cả trẻ em trong làng, những làng lân cận và kể cả du khách phương xa cũng có thể đăng ký tham gia.
Hội bài chòi làng Thanh Thủy Chánh diễn ra đều đặn từ hàng trăm năm nay, bắt đầu từ sáng mùng 1 cho đến mùng 10 tết.
Nguồn: tuoitre.com.vn
