Trẻ bị bệnh cũng là chuyện không hiếm thấy. Nếu như bệnh tình của trẻ rất nghiêm trọng, thông thường người ta sẽ dùng cách để thể hiện cấm kỵ ở cửa, tức là dán một mảnh vải đỏ, cắm một nhành cây, treo chiếc mũ cỏ, chiếc nón tre lên trên cửa, hoặc đốt lửa trước cửa nhà, cấm không để cho người lạ bước vào nhà. Thời xưa, rất nhiều tộc người như tộc Hán, Tạng, Di đều có tập tục này. Ở tộc người Bạch, khi trẻ phát ban, người ta dùng cờ giấy đỏ và nhành cây bách cắm lên trên cửa chính, tỏ ý không cho người lạ bước vào cửa. Sau khi cách ly trẻ bị bệnh với thế giới bên ngoài, thông thường người ta còn mời thầy phù thuật, thầy đuổi ma, Đoan công… đến để làm phép trù ma. Ở tộc người Bố Y, khi con trẻ bị bệnh thì phải mời thầy đuổi ma đến để “đoan mệnh cung”, khi đi mời thầy thì kỵ để người lạ qua đường hoặc cấm không được nói chuyện với người ấy. Nếu như trẻ bị bệnh và hôn mê bất tỉnh thì người ta thường cho rằng đó là do con quỷ sùng đến làm mê hoặc, hoặc giả là do hồn phách đã lìa thân, bị yêu quái, ma quỷ dẫn đi. Vì thế mà cần phải “gọi hồn”, nếu không thì trẻ có thể sẽ bị chết vì bệnh, chết yểu. Đây là một trường hợp mà bậc làm cha làm mẹ đáng sợ nhất, do vậy mà kiêng kỵ không được phạm vào tục này.

Hiện tượng trẻ thay răng là một hiện tượng sinh lý tự nhiên, nhưng cũng có cấm kỵ. Răng sữa được thay không được vất bừa. Răng trên cần phải để trên mộng cửa, hoặc chôn xuống đất; răng dưới thì phải ném lên nóc nhà, nếu không thì răng mới sẽ không mọc ra được, hoặc mọc vênh vẹo, không thẳng.

Về sử dụng phục sức cho trẻ cũng có nhiều cấm kỵ. Ở Quý Châu, người ta kiêng không cho trẻ mang dép khi ngủ, vì cho rằng sẽ bị ma quỷ làm mê muội. Ở một dãy vùng Ôn Châu Chiết Giang, người ta có tục cấm kỵ không cho trẻ mặc quần áo màu sáng tươi, loè loẹt. Nếu như trẻ mặc quần áo màu đỏ, thì phải khoác thêm áo lưới bên ngoài, đeo móng hổ hoặc mang dây nịt đặc chế để tránh tà. Ở khu vực Trung Nguyên, người ta cấm không được để quần áo trẻ em qua đêm trong phòng mà không lấy vào. Người ta bảo rằng, ban đêm có rất nhiều con chim ma, e sẽ làm bẩn quần áo, khiến trẻ mang bệnh. Có hai loại nguyên nhân khiến người ta cấm kỵ khi để quần áo trẻ em qua đêm mà không lấy vào như sau: một là sợ nhiễm phải bát tà, tức là nóng, nhiệt, gió, lạnh, kinh sợ, tích trữ, đói, no; hai là sợ nhiễm phải phân của chim bất hạnh (chim bất hạnh còn gọi là chim cô hoạch). Theo truyền thuyết thì loài chim này bay vào ban đêm và ẩn mình vào ban ngày, ẩn giấu quỷ thần trong mình, do vốn không có con nên loài chim này thích cắp con của người để nuôi. Nếu như thấy có quần áo trẻ con lộ ra, thì chim sẽ đến và bắt trẻ đi mất. Truyền thuyết này được lưu truyền từ đời Tuỳ Đường cho đến tận ngày nay. Ở một vùng đất Khai Phong, trong dân gian cũng có truyền thuyết về loài chim chín đầu, nhưng cách làm hại trẻ em thì khác nhau. Tộc người Cảnh Pha thì kỵ dùng vải ống đắp thẳng lên cho trẻ đang ngủ say, vì cho rằng trẻ sẽ không tỉnh dậy được mãi mãi.

Về phương diện ăn uống của trẻ em thì cũng có nhiều cấm kỵ. Dân gian cấm kỵ không cho trẻ ăn chân gà, vì sợ rằng khi đi học sẽ viết chữ xấu, khiến cho mặt chữ trông như chân gà vậy. Lại có người cho rằng, chân gà sẽ phá hỏng chữ, sợ khi viết chữ thì tay run, sợ sẽ đánh nhau với người ta. Trong dân gian còn kiêng kỵ không cho trẻ em ăn trứng cá, vì sợ rằng khi lớn lên sẽ không biết đếm, có người lại bảo cũng không được ăn óc lợn, khi lớn lên cũng không biết đếm, chính vì lợn thường bị mang tiếng là “ngu”. Trẻ em cũng không được ăn đuôi lợn, vì người ta cho rằng, ăn phải đuôi lợn thì luôn tụt hậu về mọi thứ, cả một đời cũng không có nơi nào chứa cho. Có người lại cho rằng, ăn đuôi lợn sẽ khiến cho nhát gan, không dám đi vào ban đêm. Người Thổ Gia còn kỵ không cho ăn mũi lợn, bảo rằng ăn rồi thì sau này khi ngủ sẽ ngáy khò khò. Người Đài Loan cũng kỵ không cho trẻ ăn móng lợn, cho rằng như thế thì chuyện hôn nhân về sau sẽ khó mà thành, e rằng sẽ vuột mất cô dâu hoặc chàng rể. Những trẻ chưa thay răng sữa thì không được ăn bầu sống, nếu không, răng sau khi thay sẽ bị vổ ra. Lại kỵ để trẻ có thêm gốc răng (tức lòi xỉ – Trần Duy Khương chú), e rằng răng sẽ vẩu ra ngoài môi, phạm vào điều cấm kỵ răng lộ khỏi môi. Trong dân gian, những vật dùng để cúng thần minh, tổ tiên như thịt, thức ăn, cơm cũng kiêng không cho trẻ em ăn, vì họ cho rằng, nếu ăn thì sẽ ảnh hưởng đến trí nhớ, khi lớn lên sẽ mắc chứng hay quên. Hoặc giả là sẽ mắc tội với thần linh, phải chịu thương tổn xung khắc.

Trong dân gian có tập tục kiêng không cho trẻ em đếm sao trời, tục này rất phổ biến. Những đêm mùa hạ trời trong xanh thoáng đãng, trời sao nhấp nháy, bọn trẻ con thường hay đếm chơi. Lúc này, người lớn thường nhắc nhở chúng rằng: “Trẻ con không được đếm sao, sau này lớn lên sẽ không biết đếm số!”. Bởi vì không thể nào đếm hết sao trời, sợ trẻ cứ đếm đi đếm lại, rồi lại đếm loạn cả lên, vì thế mà người ta kỵ. Và khi chơi đếm gạo, người ta cũng cấm không cho trẻ đếm số hạt gạo, lý do cũng giống như việc cấm không cho đếm sao trời.

Trẻ em rất thích chơi đùa, nhưng hai thứ nước và lửa lại là thứ bị cấm. Tục ngữ có câu: “nước lửa vô tình”, vì vậy mà cấm không cho trẻ chơi đùa bên sông, bên cống nước, bên bờ hồ, bên giếng nước, và lại cấm chúng chơi nước, đặc biệt là nước nóng trong khạp, trong chậu, trong nồi; phàm là những thứ liên quan đến nước và lửa, như que diêm, hộp quẹt… đều cấm không cho trẻ con chơi. Trẻ cũng bị cấm không được ở gần lò lửa, đống lửa, chậu lửa. Dân gian thường cúng tế thủy thần, hỏa thần, cầu cho họ có thể phò hộ cho trẻ, đừng làm hại chúng. Trẻ cũng bị cấm không được bắt chim sẻ, nếu không, khi viết chữ thì tay sẽ bị run. Trẻ em còn bị cấm không được hốt tổ chim yến xây trong nhà, vì người ta cho rằng, hốt tổ yến sẽ bị hại đến mắt, như thế không tốt. Trẻ em ở Hàng Châu thường bị cảnh cáo rằng, không được làm chết sâu lông, kiến, nếu không, sau khi ngủ sẽ bị tổn mệnh. Vào ban đêm, không được soi kính, nếu không thì sẽ bị ma trêu. Không được dùng ngón tay chỉ vào mặt trăng đang khuyết, nếu không, mang tai sẽ bị thối rữa ra.

Ở một vùng Quận Thành tỉnh Sơn Đông lại cấm kỵ không cho trẻ em ở nhà vào ngày có tiết lập xuân. Những trẻ chưa đủ mười tuổi phải đến nhà láng giềng để qua thời khắc lập xuân, vì thế mà người ta thường gọi đó là “tránh xuân”.

Trẻ em rất thích mô phỏng, nhưng mô phỏng trò nói lắp là điều không được làm. Tục cho rằng nếu trẻ bắt chước nói lắp thì chúng sẽ bị nói lắp thật sự. Nhất là bắt chước nói lắp vào lúc trời u ám sắp mưa, chỉ cần học là mắc phải, hơn nữa cũng rất khó để có thể chữa cho đúng trở lại.

Việc giáo dục trẻ cũng có nhiều cấm kỵ. Thông thường mà nói thì, đánh trẻ chỉ được đánh mông, không được đánh thân trên, càng cấm kỵ không được đánh đầu, đánh mặt, nếu không sẽ khiến chúng “bị đánh khờ người”, hoặc đến nỗi da mặt chúng dày đi, không thể nào giáo dục chúng được nữa. Vật dùng để đánh trẻ cũng cấm không được dùng cây thước. Tục cho rằng, cây thước là vật dùng để đo độ ngắn dài, e rằng khi dùng thước đánh trẻ thì sẽ ảnh hưởng đến việc lớn lên của chúng. Trong dân gian, người ta kiêng không đánh trẻ trong thời gian đón tết, nhất là vào mùng một tháng giêng thì lại càng cấm kỵ. Tục cho rằng, mùng một tháng giêng là ngày khởi đầu của cả năm, nên việc cấm kỵ này có ý nghĩa là tránh điềm không lành ngay từ ngày bắt đầu. Nếu đánh trẻ trong ngày này, thì điều đó dự báo rằng họ sẽ phải thường đánh trẻ trong suốt cả năm, và trẻ thì phải bị đánh suốt cả năm, đó chính lại là một chuyện cực kỳ không tốt, vì thế mà nếu trẻ có làm sai gì trong thời gian đón tết thì người lớn cũng phải hết sức khắc chế mình, không đánh mắng trẻ, để cho trẻ có thể vui vẻ mà ăn tết. Ngoài ra, bình thường, khi ăn cơm cũng kỵ không được đánh trẻ, người ta cho rằng sẽ khiến cho việc nhà trong năm gặp điều không tốt.

                                 Dịch từ 鴻宇2004: 禁忌 ─ 中國民俗文化。中國社會出版社