logo

  • Trang chủ
  • Giới thiệu
    • Thư ngỏ
    • Khái quát về Trung tâm
    • Nhân lực Trung tâm
      • Thành viên Trung tâm
      • Cộng tác viên
    • Giới thiệu Khoa Văn hóa học
      • Khái quát về Khoa
      • Nhân lực của Khoa
  • Tin tức
    • Tin nhà (Trung tâm)
    • Tin ngành
    • Tin liên quan
  • Đào tạo - Huấn luyện
    • Các chương trình
    • Tổ chức và Hiệu quả
    • Đào tạo ở Khoa VHH
      • Chương trình đào tạo
      • Kết quả đào tạo
  • Nghiên cứu
    • Lý luận văn hóa học
      • LLVHH: Những vấn đề chung
      • VHH: Phương pháp nghiên cứu
      • VHH: Các trường phái - trào lưu
      • Loại hình và phổ quát văn hóa
      • Các bình diện của văn hóa
      • Văn hóa học so sánh
      • Vũ trụ quan phương Đông
      • Văn hóa và phát triển
      • VHH và các khoa học giáp ranh
    • Văn hóa Việt Nam
      • VHVN: Những vấn đề chung
      • Văn hóa cổ-trung đại ở Viêt Nam
      • Văn hóa các dân tộc thiểu số
      • Văn hóa Nam Bộ
      • Văn hóa nhận thức
      • Văn hóa tổ chức đời sống tập thể
      • Văn hóa tổ chức đời sống cá nhân
      • Văn hóa ứng xử với môi trường tự nhiên
      • Văn hóa ứng xử với môi trường xã hội
    • Văn hóa thế giới
      • VH Phương Đông: Những vấn đề chung
      • VH Phương Tây: Những vấn đề chung
      • Quan hệ văn hóa Đông - Tây
      • Văn hóa Trung Hoa và Đông Bắc Á
      • Văn hóa Đông Nam Á
      • Văn hóa Nam Á và Tây Nam Á
      • Văn hóa châu Âu
      • Văn hóa châu Mỹ
      • Văn hóa châu Phi và châu Úc
    • Văn hóa học ứng dụng
      • VHƯD: Những vấn đề chung
      • VHH nghệ thuật
      • Văn hóa đại chúng
      • Văn hóa giao tiếp
      • Văn hóa du lịch
      • Văn hóa đô thị
      • Văn hóa kinh tế
      • Văn hóa quản trị
      • Văn hóa giáo dục - khoa học
    • Tài liệu phổ cập VHH
      • Văn hóa Việt Nam
      • Văn hóa thế giới
      • VHH ứng dụng
    • Tài liệu tiếng nước ngoài
      • Theory of Culturology
      • Vietnamese Culture
      • Applied Culturology
      • Other Cultures
      • 中文
      • Pусский язык
    • Thư Viện Số (Sách - Ảnh - Video)
      • Tủ sách Văn hoá học
      • Thư viện ảnh
      • Thư viện video
    • Các nhà văn hóa học nổi tiếng
  • Tiện ích
    • Dịch vụ Văn hóa học
    • Dịch vụ ngoài VHH
    • Trợ giúp vi tính
    • Từ điển Văn hóa học
    • Thư viện TT và Khoa
    • Tổng mục lục website
    • Tủ sách VHH Sài Gòn
    • Giải đáp thắc mắc
  • Thư giãn VHH
    • Văn chương Việt Nam
    • Văn chương nước ngoài
    • Nghệ thuật Việt Nam
    • Nghệ thuật thế giới
    • Hình ảnh vui
    • Video vui
  • Diễn đàn
  • Liên hệ
  • Trang chủ
  • Nghiên cứu
  • Văn hóa học ứng dụng
  • VHH nghệ thuật
Friday, 20 March 2020 14:54

Nguyễn Thành Thi. Đọc những trang viết mới về đất và người Phương Nam

Người post bài:  Nguyễn Thị Tuyết Ngân

Additional Info

  • Tiêu đề:

    ĐỌC NHỮNG TRANG VIẾT MỚI VỀ ĐẤT VÀ NGƯỜI PHƯƠNG NAM

  • Tác giả:

    PGS.TS. Nguyễn Thành Thi

Nguyễn Thành Thi. Đọc những trang viết mới về đất và người Phương Nam

Khi chậm rãi lật từng trang, từng trang quyển sách này, cảnh sắc, phong vị của “đất Phương Nam ngày cũ” sẽ ùa về… man mác, bâng khuâng trong tâm trí bạn. 

Những sản vật, hay món ăn mộc mạc mang hương vị quê nhà, hằng nuôi dưỡng hình hài máu thịt ta…; những cảnh sắc, phong vị riêng của “đất rừng phương Nam” có từ “ngày cũ” đến bây giờ…; những thú chơi dân dã dành cho tuổi thơ hay tuổi trưởng thành…; những tập tục, hay sinh hoạt văn hóa thiêng liêng của các lớp lưu dân từng gắn bó với miền đất mặn mòi phù sa châu thổ này;… cùng hình ảnh thân thương, khả kính của con người Nam Bộ đang nao nức sống dậy trên những trang văn… Tất cả, phải, nhà văn Trần Bảo Định đang kể cho chúng ta nghe về tất cả những điều ấy. Ông kể bằng một lối văn bình dị, mộc mạc, gần gũi, thấm đượm âm hưởng câu hò, lời ca dịu ngọt của quê hương, cùng với lời ăn tiếng nói dân dã, thân thuộc của người Phương Nam. 

* * *

Có thể, bạn sẽ chợt nhớ ra, rằng: từng viết rất hay về đất nước con người Nam Bộ xưa nay đã có Phi Vân, Sơn Nam, Đoàn Giỏi, Bình Nguyên Lộc,… cùng bao nhiêu ngòi bút trẻ tài năng khác trên văn đàn hôm nay. Vậy thì, văn xuôi Trần Bảo Định, qua những cuốn sách mới này, góp thêm điều gì vào kho tri thức, thẩm mỹ và giải trí của người đọc hôm nay?

Nếu bạn là một người yêu quê, không nguôi thương nhớ quê nhà, bạn có thể sẽ thích thú với khiếu quan sát tinh tế, những trải nghiệm sâu sắc, những tìm tòi công phu và những phát hiện thú vị về sự vật, con người quê hương nơi tác giả. Còn nếu bạn là một người ưa tìm tòi, khám phá những bí mật lịch sử về một phương Nam đã thuộc về “ngày cũ”, muốn tìm biết bí mật sự sống của những sinh vật nhỏ bé quanh mình,… bạn có thể sẽ hài lòng khi đọc sách này, khi dự phần cùng tác giả tìm kiếm những điều chưa biết, những gì bị sương khói thời gian che phủ. Niềm vui đến với bạn có thể rất giản dị, hệt như khi tìm thêm được ánh sáng, soi tỏ dần cái “góc khuất” cố thủ dưới “chưn đèn”. Trang văn của Trần Bảo Định, nói chung đủ sức dụ dẫn bạn miệt mài theo cuộc tìm kiếm thứ ánh sáng ấy. 

Sự sống của loài mối, giống kiến vàng, bầy cá linh, sự sinh sôi của hạt lúa Trời, vị chua ngọt của chùm lá giang,… chẳng hạn, có những gì là bí ẩn, kỳ thú? Trả lời những câu hỏi đơn sơ về đời sống, lắm khi mang lại trong ta không ít niềm vui và làm ấm thêm tình cảm trân trọng, gắn bó, yêu thương. 

Ai ơi về miệt Tháp Mười,

Cá tôm sẵn bắt lúa trời sẵn ăn. 

Ca dao đã gọi tên là “lúa Trời”, sao người ta, có kẻ lại tùy tiện gọi là “lúa ma”, “đập lúa ma”? Nhân vật của Trần Bảo Định tỏ ra rất bất bình: “Người đập nó mang về nuôi bản thân, ăn nó mà chẳng bao giờ hiểu nó. Vì, không hiểu nó nên chủ quan áp đặt, rằng nó là ma: Lúa ma!”. Ở đây có một chút “góc khuất”. Và việc giúp bạn có thêm cơ hội hiểu đúng về giống lúa kỳ lạ này – một món quà ân nghĩa của đất trời phương Nam ban cho người dân nghèo chẳng may gặp khi đói kém – thành động lực thôi thúc nhà văn viết “Đập lúa ma”.

Dù có thể đã bao lần bưng húp bát canh chua lá giang quê mình, song người hưởng thụ món canh ngon này vẫn dễ thường hồn nhiên “coi lá giang là món ăn do thiên nhiên tặng bạn nghèo khó”, “chớ ít khi” “chịu để ý đến đời sống của nó”. “Đời sống” của loài cây lá vẫn bữa bữa góp chua ngọt cho nồi canh ngon cho mâm cơm miền Nam này ra sao, có nghĩa lý thế nào với cuộc sống đoàn tụ và với lối ẩm thực dân dã? Câu trả lời, rất dễ hiểu và lý thú, đã được tác giả đưa ra trong “Nồi canh chua lá giang”. 

Lại có không ít những điều hệ trọng, khiến việc kiếm tìm và soi rọi ánh sáng vào nơi “góc khuất dưới chưn đèn” khó khăn, nhiều thách thức hơn. Đó là những “góc khuất” lịch sử về quá trình khai lập vùng đất mới của tiền nhân, về các anh hùng, danh nhân, tiền bối,… từng in dấu ấn riêng lên đồng bằng, sông nước phương Nam,... Trong trường hợp này, muốn tìm ra sự thật đáng tin cậy, theo tác giả, phải có thêm sử liệu, có đầu óc biết suy nghĩ độc lập, suy xét kỹ càng, cùng với một khả năng tưởng tượng đủ bay bổng. Chẳng hạn: công đức của các anh hùng áo vải Tây Sơn mà tiêu biểu là anh hùng Nguyễn Huệ - hoàng đế Quang Trung dĩ nhiên là trọng tựa non cao. Nhưng còn Nguyễn Ánh - Gia Long và triều Nguyễn, lẽ nào chỉ đáng xem họ là tội đồ mà đời sau tha hồ lên án? Với một vấn đề phức tạp, hệ trọng như thế, các nhà sử học dĩ nhiên cứ việc nghị bàn. Trần Bảo Định chỉ góp thêm một một vài tia sáng nhỏ, soi vào “góc khuất” ấy: Hãy tôn trọng những tiếng nói khác biệt với sử liệu tin cậy và chủ kiến. Cố gắng đưa thêm vào trang văn của mình các sử liệu khả tín cùng cảm quan hồn nhiên của người dân quê Nam Bộ, mục đích sáng tác của ông, hẳn không có gì khác, là cốt sao người đọc biết cẩn trọng nhìn sâu vào lịch sử, trân trọng quá khứ, biết tôn trọng ý kiến khác biệt, để công bằng, thỏa đáng hơn trong cách nhìn nhận, đánh giá sự việc, con người. 

Về hình thức sáng tác, các tác phẩm văn xuôi của Trần Bảo Định trong ba tập sách này, hầu như đều được viết theo cùng một lối: truyện trong ký và ký trong truyện. Đây là một lối viết hỗn dung, đan xen hư cấu (truyện) với phi hư cấu (ký), dựa trên trí tưởng tượng và những tư liệu ghi chép, tra cứu, cùng chú thích khá tỉ mỉ, công phu của nhà văn. 

Tùy theo chủ đề, loại tư liệu và dụng ý riêng mà tác giả chọn cách viết nghiêng về truyện ký-tư liệu hay truyện ký-sử liệu. 

Khi nghiêng về truyện ký-tư liệu – tư liệu đây được hiểu là tư liệu khoa học và đời sống – tác phẩm của ông ưu tiên kể nhiều về những sản vật, cảnh sắc, hương vị của đất rừng phương Nam: “Con cá rong chơi sông nước Cửu Long”, “Mối tự kết liễu”, “Kiến vàng vườn cam quýt nhà em”,… Đa phần là chuyện ân nghĩa, những chuyện vui, song thảng hoặc, cũng có những câu chuyện buồn về đời sống lưu lạc, lam lũ, thấm thía niềm xót xa, thương cảm: chuyện “Cô hồn người Việt ở Tonlé Sap”. 

Khi nghiêng sang truyện ký-sử liệu, tác phẩm của ông thường kể về các sự kiện, nhân vật lịch sử: “Lê Xuân Giác – Kỳ sĩ đất Sầm Giang” (viết về kỳ sĩ Lê Xuân Giác), “Nhục thân” (viết về bi kịch của cụ Phan Thanh Giản), “Đất Lạc” (viết về nghĩa khí của Âu Dương Lân), “Kê Kinh trong lòng người” (viết về Tả quân Lê Văn Duyệt),... Trong dòng mạch truyện ký về lịch sử này, thành công rất đáng ghi nhận là tác phẩm “Mùa bông dừa nước” (viết về Tư Noãn, tức Nguyễn Ánh thuở hàn vi, sống dựa vào dân quê, nhen nhóm lực lượng để theo đuổi nghiệp lớn). Đây là, một thiên truyện ký-sử liệu với đầy đủ ý vị đặc trưng của nó: sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa truyện với ký, chất văn xuôi với chất thơ, tưởng tượng sáng tạo và “cắt dán” sử liệu.

* * *

Là người vốn thích “rong chơi sông nước Cửu Long”, lại đã bước vào cái tuổi thất tuần, Trần Bảo Định những năm gần đây chăm chỉ làm nên một sự bất ngờ. Ông đột nhiên và rộn ràng góp mặt trên văn đàn đương đại với hàng loạt tập thơ, truyện ký tư liệu, truyện thiếu nhi,... Thế nên, bạn đọc giờ đây có thể sẽ phải ngỡ ngàng đôi chút, như khi gặp lại một gương mặt bạn bè vừa quen vừa lạ: trong những trang viết thành công, hãy còn thơm mùi mực, có một Trần Bảo Định nhà văn và một Trần Bảo Định với tư cách người con của phương Nam viết về đất mẹ phương Nam.

Nguồn: Tác giả

Lên trên

Cùng chủ đề

  • Võ Quốc Việt. Từ đụng độ văn minh của Samuel P. Huntington đến quan điểm xuyên văn hóa của Mikhail Epstein – nghiên cứu trường hợp “Bóng chiều quê” của Trần Bảo Định

  • Võ Quốc Việt. Tiếng cười cà rỡn của ông già Nam bộ nhiều chuyện

  • Đỗ Kim Cuông. Văn học nghệ thuật Việt Nam sau năm 1975: Đổi mới và hội nhập

  • Sơn Cao Thắng. Bảo tồn và phát huy di sản nghệ thuật biểu diễn truyền thống Khmer Nam Bộ

  • Võ Quốc Việt. Bước đầu khám phá văn chương Trần Bảo Định

Thông báo

Tư vấn khoa học và kỹ năng nghiên cứu…

Tủ sách văn hoá học Sài Gòn

  • Thư viện ảnh
  • Thư viện video
  • Tủ sách VHH

Phóng sự ảnh: Toạ đàm khoa học: Xây dựng…

Hình ảnh văn hóa Tết xưa (sưu tầm)

Phóng sự ảnh: Lễ hội truyền thống VHH 2011

Phóng sự ảnh Lễ hội truyền thống VHH 2010

Thành phố Sankt-Peterburg, Nga

Bộ ảnh: Việt Nam quê hương tôi 2

Tranh Bùi Xuân Phái

Bộ tem tượng Phật chùa Tây Phương

Bộ ảnh: Đá cổ Sapa

Bộ ảnh: Phong cảnh thiên nhiên

Bộ ảnh: Việt Nam quê hương tôi

"Biển, đảo Việt Nam - Nguồn cội tự bao đời":…

Con dê trong văn hóa và văn hóa Việt Nam

Văn hóa Tết ở Tp.HCM (Chương trình truyền…

Văn hóa Tp. HCM: Một năm nhìn lại và động…

Phong tục Tết cổ truyền của người Nam Bộ

Bánh tét và Tết phương Nam

Con ngựa trong văn hóa và văn hóa Việt Nam

Điện Biên Phủ - Cuộc chiến giữa hổ và voi

Nhìn lại toàn cảnh thế giới từ 1911-2011…

Tọa độ chết - một bộ phim Xô-Việt xúc động…

Video: Lễ hội dân gian Việt Nam

Văn hoá Việt từ phong tục chúc Tết

Văn hoá Tết Việt qua video

Tết ông Táo từ góc nhìn văn hoá học

“Nếp nhà Hà Nội” trên “Nhịp cầu vàng”: tòa…

Văn hóa Thăng Long - Hà Nội qua video: từ…

Hướng về 1000 năm TL-HN: Xem phim “Tử Cấm…

Hướng về 1000 năm TL-HN: Người Thăng Long…

Phim "Chuyện tử tế" – tập 2 (?!) của “Hà…

Default Image

Hướng về 1000 năm TL-HN: "Chuyện tử tế" -…

Sách “Di sản Ấn Độ trong văn hóa Việt Nam”

Nguyễn Văn Bốn. Tín ngưỡng thờ Mẫu của người…

Sách: Quản lý và khai thác di sản văn hóa…

Hồ Sĩ Quý. Con người và phát triển con người

Alonzo L. Hamby. Khái quát lịch sử Mỹ. Phần 3

Alonzo L. Hamby. Khái quát lịch sử Mỹ. Phần 2

Alonzo L. Hamby. Khái quát lịch sử Mỹ. Phần 1

Hồ Sỹ Quý. Tiến bộ xã hội: một số vấn đề về…

Hồ Sỹ Quý. Về Giá trị và Giá trị Châu Á (Phụ…

Hồ Sỹ Quý. Về Giá trị và Giá trị Châu Á…

Hồ Sĩ Quý. Về Giá trị và Giá trị Châu Á…

Sách: Chuyên đề Văn hoá học

Sách: Một số vấn đề về hệ giá trị Việt Nam…

FitzGerald. Sự bành trướng của Trung Hoa…

Hữu Đạt. Đặc trưng ngôn ngữ và văn hoá giao…

Sống chụ son sao (Tiễn dặn người yêu)

Gs. Mai Ngọc Chừ. Số phận & Tâm linh

Trần Văn Cơ. Những khái niệm ngôn ngữ học…

Đoàn Văn Chúc. Văn hóa học (Phần 3 - hết)

Đoàn Văn Chúc. Văn hóa học (Phần 2)

Các nhà VHH nổi tiếng

Julian Haynes Steward

Wen Yi'duo (Văn Nhất Đa)

Leslie Alvin White

Huang Wen'shan (Hoàng Văn Sơn)

Radcliff-Brown, Alfred Reginald

Sapir, Edward

Margaret Mead

Thăm dò ý kiến

Bạn thích cuốn "Cơ sở văn hoá VN" của tác giả nào nhất?

Chu Xuân Diên - 4.8%
Lê Văn Chưởng - 0.9%
Trần Diễm Thuý - 1%
Trần Ngọc Thêm - 37.4%
Trần Quốc Vượng - 53%
The voting for this poll has ended on: 26 06, 2020

Tổng mục lục website

tong muc luc

Tủ sách VHH Sài Gòn

tu sach VHH SG

Thống kê truy cập

  • Đang online :
  • 89
  • Tổng :
  • 3 8 2 6 0 3 2 6
  • Đại học quốc gia TPHCM
  • Đại học KHXH&NV
  • Tran Ngoc Them
  • T.c Văn hóa-Nghệ thuật
  • Tc VHDG
  • Viện NCCN
  • Khoa Văn hóa học
  • Khoa Đông phương học
  • Phòng QLKH
  • Khoa Việt Nam học
  • Khoa Hàn Quốc học
  • BM Nhật Bản học
  • Khoa Văn học - Ngôn ngữ
  • Khoa triết học
  • Khoa Quan hệ quốc tế
  • Khoa Xã hội học
  • Bảo tàng Lịch sử - Văn hóa
  • viettems.com
  • myfaifo.com
Previous Next Play Pause

vanhoahoc.vn (các tên miền phụ: vanhoahoc.edu.vn ; vanhoahoc.net)
© Copyright 2007-2015. Bản quyền thuộc Trung tâm Văn hóa học Lý luận và Ứng dụng, Trường Đại học KHXH & NV - ĐHQG Tp. HCM
ĐT (028) 39104078; Email: ttvanhoahoc@hcmussh.edu.vn; ttvanhoahoc@gmail.com. Giấy phép: số 526/GP-BC, do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 27-11-2007
Ghi rõ nguồn vanhoahoc.vn khi phát hành lại các thông tin từ website này.

Website được phát triển bởi Nhà đăng ký tên miền chính thức Việt Nam trực thuộc Trung Tâm Internet VNNIC.

VHH nghệ thuật