Đơn vị đo lường và đơn vị đo lường Việt Nam

Monday, 07 April 2008 04:41

Đơn vị đo lường và đơn vị đo lường Việt Nam

Người post bài: Trần Ngọc Thêm

ĐƠN VỊ ĐO LƯỜNG VÀ ĐƠN VỊ ĐO LƯỜNG VIỆT NAM

(Theo Nghị định quy định về đơn vị đo lường chính thức số 134/2007/NĐ-CP ngày 15-8-2007)

Các đơn vị đo lường chính thức thuộc hệ đơn vị SI
(The International System of Units)

TT	Đại lượng	Tên đơn vị	Ký hiệu đơn vị
1	độ dài	mét	m
2	khối lượng	kilôgam	kg
3	thời gian	giây	s
4	cường độ dòng điện	ampe	A
5	nhiệt độ nhiệt động học	kenvin	K
6	lượng vật chất	mol	mol
7	cường độ sáng	candela	cd

Các đơn vị dẫn xuất

TT	Đại lượng	Đơn vị		Thể hiện theo đơn vị cơ bản thuộc hệ đơn vị SI
TT	Đại lượng	Tên	Ký hiệu	Thể hiện theo đơn vị cơ bản thuộc hệ đơn vị SI
1. Đơn vị không gian, thời gian và hiện tượng tuần hoàn
1.1	góc phẳng (góc)	radian	rad	m/m
1.2	góc khối	steradian	sr	m²/m²
1.3	diện tích	mét vuông	m²	m.m
1.4	thể tích (dung tích)	mét khối	m³	m.m.m
1.5	tần số	héc	Hz	s^-1
1.6	vận tốc góc	radian trên giây	rad/s	s^-1
1.7	gia tốc góc	radian trên giây bình phương	rad/s²	s^-2
1.8	vận tốc	mét trên giây	m/s	m.s^-1
1.9	gia tốc	mét trên giây bình phương	m/s²	m.s^-2
2. Đơn vị cơ
2.1	khối lượng theo chiều dài (mật độ dài)	kilôgam trên mét	kg/m	kg.m^-1
2.2	khối lượng theo bề mặt (mật độ mặt)	kilôgam trên mét vuông	kg/m²	kg.m^-2
2.3	khối lượng riêng (mật độ)	kilôgam trên mét khối	kg/m³	kg.m^-3
2.4	lực	niutơn	N	m.kg.s^-2
2.5	mômen lực	niutơn mét	N.m	m².kg.s^-2
2.6	áp suất, ứng suất	pascan	Pa	m^-1.kg.s^-2
2.7	độ nhớt động lực	pascan giây	Pa.s	m^-1.kg.s^-1
2.8	độ nhớt động học	mét vuông trên giây	m²/s	m².s^-1
2.9	công, năng lượng	jun	J	m².kg.s^-2
2.10	công suất	oát	W	m².kg.s^-3
2.11	lưu lượng thể tích	mét khối trên giây	m³/s	m³.s^-1
2.12	lưu lượng khối lượng	kilôgam trên giây	kg/s	kg.s^-1
3. Đơn vị nhiệt
3.1	nhiệt độ Celsius	độ Celsius	^oC	t = T - T₀; trong đó t là nhiệt độ Celcius, T là nhiệt độ nhiệt động học và T₀=273,15.
3.2	nhiệt lượng	jun	J	m².kg.s^-2
3.3	nhiệt lượng riêng	jun trên kilôgam	J/kg	m².s^-2
3.4	nhiệt dung	jun trên kenvin	J/K	m².kg.s^-2.K^-1
3.5	nhiệt dung khối (nhiệt dung riêng)	jun trên kilôgam kenvin	J/(kg.K)	m².s^-2.K^-1
3.6	thông lượng nhiệt	oát	W	m².kg.s^-3
3.7	thông lượng nhiệt bề mặt (mật độ thông lượng nhiệt)	oát trên mét vuông	W/m²	kg.s^-3
3.8	hệ số truyền nhiệt	oát trên mét vuông kenvin	W/(m².K)	kg.s^-3.K^-1
3.9	độ dẫn nhiệt (hệ số dẫn nhiệt)	oát trên mét kenvin	W/(m.K)	m.kg.s^-3.K^-1
3.10	độ khuyếch tán nhiệt	mét vuông trên giây	m²/s	m².s^-1
4. Đơn vị điện và từ
4.1	điện lượng (điện tích)	culông	C	s.A
4.2	điện thế, hiệu điện thế (điện áp), sức điện động	vôn	V	m².kg.s^-3.A^-1
4.3	cường độ điện trường	vôn trên mét	V/m	m.kg.s^-3.A^-1
4.4	điện trở	ôm	W	m².kg.s^-3.A^-2
4.5	điện dẫn (độ dẫn điện)	simen	S	m^-2.kg^-1.s³.A²
4.6	thông lượng điện (thông lượng điện dịch)	culông	C	s.A
4.7	mật độ thông lượng điện (điện dịch)	culông trên mét vuông	C/m²	m^-2.s.A
4.8	công, năng lượng	jun	J	m².kg.s^-2
4.9	cường độ từ trường	ampe trên mét	A/m	m^-1.A
4.10	điện dung	fara	F	m^-2.kg^-1.s⁴.A²
4.11	độ tự cảm	henry	H	m².kg.s^-2.A^-2
4.12	từ thông	vebe	Wb	m².kg.s^-2.A^-1
4.13	mật độ từ thông, cảm ứng từ	tesla	T	kg.s^-2.A^-1
4.14	suất từ động	ampe	A	A
4.15	công suất tác dụng (công suất)	oát	W	m².kg.s^-3
4.16	công suất biểu kiến	vôn ampe	V.A	m².kg.s^-3
4.17	công suất kháng	var	var	m².kg.s^-3
5. Đơn vị ánh sáng và bức xạ điện từ có liên quan
5.1	năng lượng bức xạ	jun	J	m².kg.s^-2
5.2	công suất bức xạ (thông lượng bức xạ)	oát	W	m².kg.s^-3
5.3	cường độ bức xạ	oát trên steradian	W/sr	m².kg.s^-3
5.4	độ chói năng lượng	oát trên steradian mét vuông	W/(sr.m²)	kg.s^-3
5.5	năng suất bức xạ	oát trên mét vuông	W/m²	kg.s^-3
5.6	độ rọi năng lượng	oát trên mét vuông	W/m²	kg.s^-3
5.7	độ chói	candela trên mét vuông	cd/m²	m^-2.cd
5.8	quang thông	lumen	lm	cd
5.9	lượng sáng	lumen giây	lm.s	cd.s
5.10	năng suất phát sáng (độ trưng)	lumen trên mét vuông	lm/m²	m^-2.cd
5.11	độ rọi	lux	lx	m^-2.cd
5.12	lượng rọi	lux giây	lx.s	m^-2.cd.s
5.13	độ tụ (quang lực)	điôp®	điôp	m^-1
6. Đơn vị âm
6.1	tần số âm	héc	Hz	s^-1
6.2	áp suất âm	pascan	Pa	m^-1.kg.s^-2
6.3	vận tốc truyền âm	mét trên giây	m/s	m.s^-1
6.4	mật độ năng lượng âm	jun trên mét khối	J/m³	m^-1.kg.s^-2
6.5	công suất âm	oát	W	m².kg.s^-3
6.6	cường độ âm	oát trên mét vuông	W/m²	kg.s^-3
6.7	trở kháng âm (sức cản âm học)	pascan giây trên mét khối	Pa.s/m³	m^-4.kg.s^-1
6.8	trở kháng cơ (sức cản cơ học)	niutơn giây trên mét	N.s/m	kg.s^-1
7. Đơn vị hoá lý và vật lý phân tử
7.1	nguyên tử khối	kilôgam	kg	kg
7.2	phân tử khối	kilôgam	kg	kg
7.3	nồng độ mol	mol trên mét khối	mol/m³	m^-3.mol
7.4	hoá thế	jun trên mol	J/mol	m².kg.s^-2.mol^-1
7.5	hoạt độ xúc tác	katal	kat	s^-1.mol
8. Đơn vị bức xạ ion hoá
8.1	độ phóng xạ (hoạt độ)	becơren	Bq	s^-1
8.2	liều hấp thụ, kerma	gray	Gy	m².s^-2
8.3	liều tương đương	sivơ	Sv	m².s^-2
8.4	liều chiếu	culông trên kilôgam	C/kg	kg^-1.s.A

Các đơn vị đo lường chính thức ngoài hệ đơn vị SI theo thông lệ quốc tế

Các đơn vị đo lường chuyên ngành đặc biệt

TT	Đại lượng	Đơn vị đo lường chuyên ngành đặc biệt		Giá trị		Mục đích sử dụng
TT	Đại lượng	Tên	Ký hiệu	Một (01) đơn vị đo lường chuyên ngành đặc biệt	Chuyển đổi theo đơn vị đo lường thuộc hệ đơn vị SI	Mục đích sử dụng
1	diện tích	hécta	ha	1 ha	10 000 m²	Chỉ dùng trong đo diện tích ruộng đất.
1	diện tích	barn	b	1 b	10^-28 m²	Chỉ dùng trong vật lý hạt nhân và nguyên tử
2	tần số	vòng trên giây	r/s	1 r/s	1 Hz	Chỉ dùng trong đo tần số các chuyển động quay.
2	tần số	vòng trên phút	r/min	1 r/min	1/60 Hz	Chỉ dùng trong đo tần số các chuyển động quay.
3	huyết áp	milimét thuỷ ngân	mmHg	1 mmHg	133,322 Pa	Chỉ dùng trong đo huyết áp
4	nhiệt lượng	calo	cal	1 cal	4,186 8 J	Chỉ dùng trong lĩnh vực thực phẩm
5	khối lượng	carat	ct	1 ct	0,2 g	Chỉ dùng đo, thể hiện khối lượng đá quý, ngọc trai

GIÁ TRỊ CHUYỂN ĐỔI CỦA MỘT SỐ ĐƠN VỊ ĐO LƯỜNG THÔNG DỤNG KHÁC
THEO ĐƠN VỊ ĐO LƯỜNG CHÍNH THỨC

(Ban hành kèm theo Nghị định số 134/2007/NĐ-CP
ngày 15 tháng 8 năm 2007 của Chính phủ - PHỤ LỤC I)

Trình bày đơn vỊ đo lường chính thức

(Ban hành kèm theo Nghị định số 134/2007/NĐ-CP
ngày 15 tháng 8 năm 2007 của Chính phủ - PHỤ LỤC II)

Các đơn vị đo lường chính thức phải được trình bày, thể hiện theo đúng các quy định sau:

1. Tên gọi, ký hiệu trong một đơn vị phải được trình bày cùng một kiểu giống nhau (cùng là tên của đơn vị hoặc cùng là ký hiệu của đơn vị).

Ví dụ: kilômét /giờ hoặc km /h (không được viết: kilômét /h hoặc km /giờ).

2. Tên đơn vị phải viết bằng chữ thường, kiểu thẳng đứng, không viết hoa ký tự đầu tiên kể cả tên đơn vị xuất xứ từ một tên riêng, trừ nhiệt độ Celsius.

Ví dụ: mét, giây, ampe, kenvin, pascan...

3. Ký hiệu đơn vị phải viết bằng chữ thường, kiểu thẳng đứng, trừ đơn vị lít (L).

Ví dụ: m, s...

Trường hợp tên đơn vị xuất xứ từ một tên riêng thì ký tự đầu tiên trong ký hiệu đơn vị phải viết hoa.

Ví dụ: A, K, Pa...

4. Không được thêm vào ký hiệu đơn vị đo lường chính thức yếu tố phụ hoặc ký hiệu khác.

Ví dụ: không được sử dụng We là ký hiệu đơn vị công suất điện năng thay cho ký hiệu quy định là W.

5. Khi trình bày đơn vị dưới dạng phép nhân của hai hay nhiều ký hiệu đơn vị phải sử dụng dấu chấm (.).

Ví dụ: đơn vị công suất điện trở là mét kenvin trên oát phải viết: m.K/W (với m là ký hiệu của mét) để phân biệt với milikenvin trên oát: mK/W (với m là ký hiệu mili của tiền tố SI)

6. Khi trình bày đơn vị dưới dạng phép chia được dùng gạch ngang (-),gạch chéo g (/)hoặc lũy thừa âm. h

Ví dụ: mét trên giây, ký hiệu là , hoặc m /s hoặc m.s^-1.

Riêng trường hợp sau dấu gạch chéo có hai hay nhiều ký hiệu đơn vị thì phải để các đơn vị này trong dấu ngoặc đơn hoặc chuyển đổi qua tích của lũy thừa âm.

Ví dụ: J/(kg.K); m.kg/(s³.A) hoặc J.kg^-1.K^-1; m.kg.S^-3.A^-1.

7. Khi thể hiện giá trị đại lượng theo đơn vị đo phải ghi đầy đủ cả phần trị số và phần đơn vị đo. Giữa hai thành phần này phải cách nhau một ký tự trống.

Ví dụ: 22 m (không được viết: 22m hoặc 22 m).

Chú ý 1: Khi trình bày ký hiệu đơn vị nhiệt độ bằng độ Celsius, không được có khoảng trống giữa ký hiệu độ (^o) và ký hiệu Celsius (C).

Ví dụ: 15 ^oC (không được viết: 15^oC hoặc 15 ^o C).

Chú ý 2: Khi trình bày ký hiệu đơn vị góc phẳng là ^o (độ); ¢ (phút); ¢¢ (giây), không được có khoảng trống giữa các giá trị đại lượng và ký hiệu độ (^o); (¢); (¢¢).

Ví dụ: 15^o20¢30¢¢ (không được viết: 15 ^o20 ¢30 ¢¢ hoặc 15 ^o20 ¢ 30 ¢¢).

Chú ý 3: Khi thể hiện giá trị đại lượng bằng các phép tính phải ghi ký hiệu đơn vị đi kèm theo từng trị số hoặc sau dấu ngoặc đơn ghi chung cho phần trị số của phép tính.

Ví dụ: 12 m - 10 m = 2 m hoặc (12-10) m (không được viết: 12 m - 10 = 2 m hay 12 - 10 m = 2 m).

12 m x 12 m x12 m hoặc (12 x 12 x 12) m (không được viết: 12 x 12 x 12 m)

23 ^oC ± 2 ^oC hoặc (23 ± 2) ^oC (không được viết: 23 ± 2 ^oC hoặc 23 ^oC ± 2)

Chú ý 4: Khi biểu thị dấu thập phân của giá trị đại lượng phải sử dụng dấu phẩy (,)không được viết dấu chấm k (.)

Ví dụ: 245,12 mm (không được viết: 245.12 mm)./.

Lên trên