Ai đó từng nói một câu rất nổi tiếng: “Đẹp không phải trên má hồng thiếu nữ mà trong đôi mắt kẻ si tình…”. Điều đó có nghĩa là cái đẹp mang ý nghĩa tương đối, tùy thuộc chủ quan người đánh giá. Song, ở mỗi nền văn hóa, trong quan niệm về vẻ đẹp phụ nữ, vẫn có những yếu tố nhất định tạo nên tiêu chuẩn chung được đa số chấp nhận. Quan niệm này khác biệt qua các nền văn hóa và qua các thời đại.

Cổ xưa nhất, khi loài người chủ yếu phụng thờ sự phong nhiêu của Đất đai (trong thần thoại của nhiều dân tộc, đất được hình dung như nữ thần Mẹ) và sự phồn thực (năng lực sinh sôi nảy nở của thực, động vật cũng như của con người) thì cả Phương Đông lẫn Phương Tây đều đã cùng tôn sùng vẻ đẹp người nữ với thân thể màu mỡ, bộ ngực đầy đặn, vòng mông sung mãn.

Từ Hy Lạp thời cổ đại thì nữ thần Vénus, với thân thon chân dài, được xem như mẫu mực cho vẻ đẹp muôn thuở của phụ nữ Phương Tây. Sau này, Phương Tây  đặt ra tiêu chuẩn 90-60-90 như số đo lý tưởng cho ba vòng: ngực và mông nở nang, eo thon nhỏ, tạo nên "corps guitare" (“co” người giống như hình dáng cây đàn guitare).

Trung Quốc qua các thời đại tạo dựng nên điển hình Tứ đại mỹ nhân (Tây Thi - thế kỷ VI tr CN.; Vương Chiêu Quân - thế kỷ I; Điêu Thuyền - thế kỷ III; Dương Quý Phi - thế kỷ VIII). Cùng là những người đẹp “chim sa cá lặn, nguyệt thẹn hoa nhường”, đẹp đến độ “khuynh quốc khuynh thành” nhưng vẻ đẹp các nàng cũng rất khác nhau: Điêu Thuyền nhỏ nhắn, nhẹ nhàng như chim én đến ngỡ có thể nhảy múa trên lòng bàn tay người ta, trong khi Dương Quý Phi lại rất “mỡ màng” (trên news.china.com có tài liệu cho rằng nàng cao 1m64 mà nặng 69 kg, theo tài liệu khác thì nàng cao 1m55 mà nặng 60 kg…). Tuy nhiên, về cơ bản, Trung Quốc, với truyền thống phong kiến gia trưởng, nghiêng về vẻ đẹp “mình hạc xương mai”, “liễu yếu đào tơ” -  “thục nữ” phải “yểu điệu”, nương bóng tùng quân mới dễ khiến “quân tử hảo cầu”. Những bàn chân bó “gót sen ba tấc” (đặc biệt phát triển trong đời Thanh) là thuộc về hệ tọa độ của vẻ đẹp đó.

Trung Quốc là nơi rất nổi tiếng về nhân tướng học nên quan niệm vẻ đẹp phụ nữ luôn gắn với cái nhìn thần thái, người nữ đẹp đáng khao khát phải có tướng hiền lương, “vượng phu, ích tử”, đem lại phú quý, thịnh đạt cho gia đình, dòng họ. Mặt mũi đầy đặn chẳng hạn là tướng đức hạnh của người đàn bà tính tình khoan hoà, đoan chính, khiến cho gia đình hoà thuận, con cái an vui (chẳng thế mà Nguyễn Du tả Thúy Vân: “khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang”)…

Đối với nền văn hóa Trung Hoa mà Nho giáo là yếu tố thống lĩnh, Mỹ không tách rời Chân, Thiện. Nên bên cạnh “Tứ đại mỹ nhân”, Trung Quốc đồng thời tôn vinh “Tứ đại sửu nữ” – bốn hình tượng phụ nữ xấu ma chê quỷ hờn nhưng đức hạnh cao đẹp tuyệt vời (Mô Mẫu - thời viễn cổ; Chung Vô Diệm và Túc Lựu - thời Chiến quốc; Mạnh Quang thời Đông Hán) cho thấy cái đẹp bên trong (“nội tại mỹ”), cái đẹp đạo đức (“đức mỹ”) còn quan trọng hơn cái đẹp diện mạo bên ngoài (“mạo mỹ”).  

Ở Ấn Độ thì từ các thần thoại, sử thi cho đến thơ ca, nghệ thuật cổ điển… đều ngợi ca các nữ thần, các Apsara, các thiếu nữ… với vẻ đẹp thân thể tôn lên ba điểm uốn lượn của những đường cong tuyệt mỹ: bộ ngực cực lớn, eo cực nhỏ và mông cực đầy. Ấn Độ đặc biệt nhấn mạnh vẻ đẹp gợi dục và người phụ nữ đẹp là cả Thiên đường của những lạc thú cho tất cả các giác quan: “đôi cánh tay ôm riết như những dây leo, đôi môi đỏ mọng, bộ ngực tròn thơm trái chín, đùi êm như vòi voi…”. Trên xứ sở của tăng lữ đồng thời là xứ sở của vũ nữ này, hạnh phúc hòa nhập làm một trong ân ái vừa nhân bản, trần tục, vừa mang ý nghĩa linh thánh biểu tượng cho khát vọng siêu vượt trên sự biện biệt “ta” và “phi ta”, hướng tới niềm an lạc tuyệt đích của giải thoát trong hợp nhất Atman (Linh hồn cá thể) và Brahman (Linh hồn vũ trụ).

Trong thời toàn cầu hóa và hội nhập văn hóa hiện nay, cả trong quan niệm vẻ đẹp phụ nữ, dường như Đông và Tây cũng đang xích lại gần nhau, giao thoa, tích hợp… Khá nhiều cô gái Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc…đến mỹ viện để có thể có được nét đẹp hiện đại Tây phương trong khi lại có trào lưu của không ít nam giới Phương Tây tìm kiếm người bạn đời Phương Đông với vẻ đẹp truyền thống. Siêu mẫu Saira Mohan, thừa hưởng từ người cha nét đẹp truyền thống Ấn Độ đồng thời từ người mẹ (mang ba dòng máu Pháp - Ireland - Canada) nét đẹp Phương Tây, hiện đang được đông đảo thừa nhận như một biểu tượng của vẻ đẹp toàn vũ.

Nguồn : Tác giả