VAI TRÒ CỦA MẠNG XÃ HỘI TRONG QUẢN LÝ XÃ HỘI ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CUỘC CÁCH MẠNG 4.0
Tác giả:
PGS.TS. Nguyễn Quốc Sửu
Chức danh:
Học viện Hành chính Quốc gia
Hiến pháp năm 2013 quy định: “Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định”1. Đồng thời “Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước; Nhà nước tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội; công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công dân”2.
Đo lường hiệu quả của mạng xã hội trong quản lý xã hội
Công nghệ thông tin đã đặt nền móng cho nền “dân chủ điện tử (electronic democracy)”3. Dân chủ điện tử được công dân sử dụng khi liên lạc, truyền thông và công nghệ thông tin nghiêng về phía trao quyền cho công dân theo những cách sau:
1) Cho phép công dân đón nhận thông tin về chính quyền một cách trực tiếp ở gần như mọi thời điểm trong một không gian linh hoạt.
2) Làm gia tăng đáng kể tốc độ truyền thông, trong khi giảm chi phí, hỗ trợ liên lạc và công tác tổ chức giữa các công dân.
3) Là phương tiện tương tác trung gian, hỗ trợ các hình thức thảo luận và tranh luận mới, vượt qua rào cản về khoảng cách địa lý.
4) Hầu như nằm ngoài phạm vi kiểm soát của chính quyền, cho dù chính quyền có cố gắng kiểm soát việc sử dụng và phát triển.
Từ quan điểm dân chủ, mọi lợi thế của công nghệ thông tin đều phụ thuộc vào khả năng tiếp cận nó, và khả năng này không đồng đều giữa các công dân tại các vùng miền, có mức sống khác nhau.
Một số thí dụ về sự khác biệt giữa các khu vực trên thế giới trong khả năng tiếp cận công nghệ thông tin theo tỷ lệ dân số: năm 2016 có 47,1% dân số thế giới đã được tiếp cận internet, tăng từ mức 43% của năm 2015. Trong năm 2015, tỷ lệ tăng trưởng truy cập mạng của các nước đang phát triển là 35,3% so với 82,2% các nước đang phát triển. Trong số 4,2 tỷ người chưa được tiếp cận mạng internet đa phần là ở các nước kém phát triển, điều kiện kinh tế khó khăn4.
Theo Liên minh viễn thông thế giới (ITU) thì hiện nay 3 nước đứng đầu về lượng người truy cập mạng internet là: Hàn Quốc, Pháp và Ireland. Và 3 nước đang có tỷ lệ người truy cập mạng ít nhất đó là: Senegan, Pakistan và Zambia.
Việt Nam là một trong số các nước có lượng người truy cập đứng đầu thế giới với khoảng hơn 30 triệu người dùng mạng internet, chiếm 34,1% dân số Việt Nam và bằng 1,4% dân số thế giới5.
Ở Việt Nam, kể từ năm 2005, khi mà internet băng thông rộng được triển khai mạnh và phát triển bùng nổ, thì các hoạt động truyền thông xã hội cũng trở nên rất sôi động. Đến nay, truyền thông xã hội ở Việt Nam có thể nhận diện ở các khu vực hoạt động chính, với nhiều cá nhân tham gia thường xuyên, cụ thể như6:
+ Các cuộc thảo luận trên các diễn đàn trực tuyến, với chức năng phản hồi (comment) của các bản tin điện tử (tin trên báo điện tử, tin trên các website, status hoặc entry mạng xã hội);
+ Các hoạt động đưa tin và xuất bản của cá nhân trên internet, chẳng hạn như đăng bài trên website cá nhân, viết blog entry, đăng tải video clip lên YouTube, viết status và note Facebook, đăng tải hình ảnh trên internet (Facebook, Insagram…);
+ Các hoạt động kết nối và phát tán thông tin trên môi trường mạng điện tử, chẳng hạn như tag các mục nội dung cho bạn bè trên mạng, chia sẻ các mục nội dung, chia sẻ tài liệu trên dịch vụ đám mây…