VÀI NÉT VỀ TÌNH HÌNH GIÁO DỤC VÀ HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ
CỦA HOA KIỀU Ở SÀI GÒN TRƯỚC 1945
Đinh Thị Dung (st)
Người Hoa rất chú trọng đến giáo dục. Kiều ngụ ở đâu, khoảng chừng vài ba chục hộ, thế nào cũng tổ chức một lớp tiểu học để dạy tiếng Hoa cho trẻ em, sau đó mới cho học thứ chữ khác.
Theo thống kê năm 1937, năm này trường tiểu học của Hoa kiều ở Đông Dương là 345 trường với 523 giáo viên, 12.954 học sinh. Trong đó, riêng ở “Nam kỳ Việt Nam” có đến 223 trường học, 286 giáo viên và 6.642 học sinh. Về giáo dục trung học, ở Chợ Lớn, Hoa kiều có trường “Trung Pháp học hiệu” có quy mô khá lớn, cách dạy và quản lý giống như một lycée của Tây. Trường này do Pháp giúp đỡ, chương trình học tập nặng về Pháp văn hơn Hán văn. Một trường khác, cũng ở Chợ Lớn, do người Hoa tự tổ chức, đó là trường “Kỵ Nam trung học”, có quy mô nhỏ hơn “Trung Pháp học hiệu”.
Song song với việc mở trường, người Hoa ở Sài Gòn cũng chú trọng đến báo chí để truyền bá tin tức, phổ thông tri thức. Tính đến năm 1939, Hoa kiều ở Sài Gòn có 5 tờ báo, đều là nhật báo, đó là: An Nam dân báo, Nam kỳ Trung Quốc nhật báo, Thời báo, Nam kỳ Hoa kiều nhật báo, và Trung Hoa nhật báo. Những tờ báo này cũng chịu một chế độ xuất bản báo chí như báo Việt: báo ra phải xin phép và mỗi ngày xuất bản phải trình kiểm duyệt. Trong số 5 tờ báo trên, tờ Trung Quốc nhất báo lớn nhất với khoảng 3.000 số mỗi ngày.
Phải chăng nhờ coi trọng giáo dục và báo chí như thế nên người Hoa giữ mối liên lạc cộng đồng rất tốt và có tiếng là những cộng đồng biết coi trọng bản sắc dân tộc dù kiều ngụ bất cứ nơi đâu.
Nguồn: Trung Bắc chủ nhật, số 44 - 1941