Việc cưới, tang, lễ hội là vấn đề thuộc đời sống tinh thần xã hội. Các hoạt động của nó khá đa dạng và khác nhau ở mỗi địa phương, vùng, miền. Nó thể hiện rõ truyền thống văn hóa, bản sắc văn hóa của mỗi dân tộc.
Tại sao phải quản lý việc cưới, tang, lễ hội?
Trước hết, rất nhiều những kẻ xấu lợi dụng việc cưới, tang, lễ hội để tuyên truyền mê tín dị đoan, truyền bá, phát tán tài liệu không được phép lưu hành, xuyên tạc, vu khống, làm rối trật tự xã hội, an ninh quốc gia.
Thứ nữa, nhiều người tổ chức việc cưới, tang, lễ hội để trả nợ, để nhận phòng bì, quà cáp (mà trong các dịp thông thườnng không thể làm được), để tiêu tiền của Nhà nước v.v… Tóm lại là tổ chức cưới, tang, lễ hội để trục lợi là chính.
Chính vì những động cơ không tốt nên nhiều đám cưới, đám tang, lễ hội tổ chức rình rang, tốn kém, đi kèm theo đó là những hủ tục lạc hậu, không thích hợp với đời sống hiện đại.
Quản lý việc cưới, tang, lễ hội như thế nào?
Ngày 25/11/2005, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quy chế Thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Quy chế gồm 3 chương, 16 điều, áp dụng cho mọi công dân, nhấn mạnh cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, chiến sĩ trong các đơn vị lực lượng vũ trang.
Tuy nhiên, quản lý việc cưới, tang, lễ hội là không hoàn toàn đơn giản, bởi chính nhiều khái niệm trong Quy chế cũng còn tỏ ra khá mơ hồ, định tính như: thế nào là không trái với thuần phong, mỹ tục?; Những hoạt động như thế nào thì bị xem là mê tín dị đoan?; Chi bao nhiêu tiền thì bị coi là lãng phí? v.v… Điều này gây nhiều khó khăn cho công tác quản lý.
Để làm tốt công tác quản lý, cần chú ý một số vấn đề sau:-
Nghiên cứu, tìm hiểu, khảo sát, sưu tầm về phong tục tập quán và truyền thống văn hóa của địa phương. Từ đó nhận định mối tương quan giữa chúng với việc cưới, việc tang, lễ hội
- Theo dõi và năm bắt những diễn biến trong đời sống tâm linh, tín ngưỡng, tôn giáo, lối sống, nếp sống của nhân dân ở địa phương.
- Xây dựng những mô hình, những điển hình mới tiến bộ, đặc biệt là xây dựng những nghi thức mới phù hợp với xã hội hiện đại để thay thế những hủ tục, tập tục lạc hậu, không còn thích hợp.
- Cần xây dựng các thiết chế văn hóa phục vụ cho việc cưới (xây dựng phòng cưới tập thể); dựa vào Ban tang lễ ở địa phương để thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang; xác định rõ đặc trưng, sắc thái riêng của từng lễ hội để quản lý và tổ chức phù hợp.
- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức của nhân dân trong việc thực hiện nếp sống văn minh, thể hiện qua việc tổ chức cưới, tang, lệ hội. Nhất thiết phải xem đây là công tác chủ đạo. Hạn chế những biện pháp cưỡng bức thô bạo, những chế tài nặng nề…
- Cần thường xuyên thanh tra, kiểm tra, đặc biệt ở lĩnh vực tổ chức lễ hội, bởi đây hoạt động dễ dẫn đến lãng phí tiền của của Nhà nước, nhân dân.