“HƯƠNG ƯỚC MỞ” CHO LÀNG BLOG VIỆT
Mảnh đất blog Việt mới vỡ hoang gần hai năm. Làng blog ấy chưa có lũy tre, đình làng… thậm chí giống miền Viễn Tây nước Mỹ thời cao bồi, cư dân “nói” với nhau bằng súng. Nhưng mọi chuyện sẽ thay đổi: Làng blog Việt sắp có hương ước…
Ngôi làng đặc biệt
Mọi sự so sánh đều khập khiễng, dẫu biết vậy, nhưng có khá nhiều điểm tương đồng giữa công đồng blog Việt với một ngôi làng. Nhưng đây là ngôi làng đặc biệt. Nó hấp dẫn và màu mỡ đến nỗi mỗi ngày đều có thêm hàng trăm cư dân mới đến “lập nghiệp” để làm giàu vốn tri thức cho mình, thoả mãn các nhu cầu thông tin, giáo dục, giải trí của mình. Nó là mảnh đất lấn biển do những con người năng động, đa phần là trẻ tuổi, có tri thức, có điều kiện giao tiếp trên không gian điều khiển… cùng nhau khai phá, đa phần là những người chí thú làm ăn, nhưng cũng có không ít những con sâu cái kiến, những tên trộm cướp, những gã Chí Phèo, những tay cơ hội, những kẻ chống đối đục nước béo cò…
Thiết chế, tổ chức và các quan hệ mới trong ngôi làng ấy đang dần định hình nhưng chưa thực sự rõ nét. Rất đơn giản vì cộng đồng blog Việt cũng như bao cộng đồng blog khác trên thế giới đã và đang hình thành trên không gian Internet, mảnh đất mà ranh giới quốc gia bị phẳng ra trong một thế giới chung và cả cái mảnh đất ấy cũng còn đang trong quá trình hoàn thiện theo hướng mô phỏng các chức năng của cộng đồng xã hội.
Tạm gọi cộng đồng blog Việt là những người khai thác blog và viết blog bằng tiếng Việt, cái ranh giới làng ấy cũng vượt biên giới quốc gia, bởi có những cư dân trong cộng đồng ấy là những Việt kiều, những sinh viên đang du học bên châu Âu, châu Mỹ. Và, trong cái làng blog Việt ấy, không ít kẻ đã ẩn mình dưới nhiều cái mặt nạ mà công nghệ cho phép họ ẩn danh.
Làng blog Việt như một thế giới giang hồ, nhưng đó là một thế giới giang hồ chưa có tôn ti trật tự và chưa phân đẳng cấp, có môn phái tốt, hành đạo cứu người, có môn phái xấu, tà tâm… Giới giang hồ ấy đa phần chịu khuôn phép triều đình nhưng cũng có không ít kẻ lợi dụng để chống đối lính nhà vua. Làng blog Việt hình thành tự phát và vì tự phát, các thành viên trong cộng đồng có quá nhiều xu hướng, quan điểm, có sự khác nhau về trình độ, ứng xử văn hoá. Sự phức tạp nảy sinh từ đây. Và yêu cầu quản lý cũng nảy sinh từ việc làm sao cho cộng đồng này vận hành trên một quỹ đạo đúng.
Và đường ray ấy chính là khung pháp lý cần thiết do chính quyền xây dựng, là quy tắc ứng xử do chính cộng đồng này tạo ra.
Trong bài trả lời phỏng vấn Tuần Việt Nam hôm qua, ông Đỗ Quý Doãn, thứ trưởng Bộ Thông tin – Truyền thông khẳng định “quản lý không có nghĩa là ngăn chặn, nghiêm cấm mà là khuyến khích mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực”. Blog nói riêng, các dạng thức truyền thông trực tuyến, mạng xã hội nói chung là thành tựu của văn minh nhân loại. Blog đi vào đời sống người Việt trên nền tảng văn hoá Việt, chịu sự giao thoa đa dạng, đa chiều với hàng loạt mối quan hệ. Nếu cộng đồng blog Việt như một cái làng, ngôi làng đó phải có hương ước thành văn. Hương ước đó phải dựa trên tinh thần Hiến pháp, Pháp luật Nhà nước, dựa trên các chuẩn văn hoá… của đất nước có những cư dân đang đến định cư trong không gian ấy. Với tinh thần đó, bộ Hương ước dành cho cư dân blog Việt đã có sẵn bao điều quy định tại Luật Dân sự, Luật Hình sự, Luật Giao dịch điện tử và các Nghị định của Chính phủ về vấn đề này (Nghị định 55 về cung cấp thông tin trên Internet và Nghị định 56 về xử phạt vi phạm hành chính trên lĩnh vực Văn hóa - Thông tin). Hoạt động của các cư dân blog Việt phải tuân thủ các chế tài theo các quy định về quyền dân sự, quyền nhân thân, quyền về hình ảnh, quyền bí mật đời tư... tại các văn bản Luật nói trên. Ngoài ra, theo quy định của nhà cung cấp dịch vụ Yahoo 360, một dịch vụ được cộng đồng blog Việt sử dụng nhiều nhất, là blogger Việt sẽ chịu sự điều chỉnh bởi luật Singapore. Nói chính xác, một blogger sử dụng dịch vụ của Yahoo! 360 Việt Nam phải chịu sự chế tài của luật pháp Singapore.
Cái khó lớn nhất khi áp dụng “Hương ước” này vào đời sống blog chính là việc xác định chính xác tư cách thành viên cư dân mạng có liên quan trong đời sống thực. Và hàng loạt cái khó nảy sinh ví dụ blogger Việt sử dụng dịch vụ của Yahoo qua domain quốc tế hay của một nước khác như Anh, Úc thì sao?
Tất nhiên, không thể có một giải pháp quản lý hoàn chỉnh. Ở một số nước như Singapore, Trung Quốc, Malaysia… việc quản lý blog cũng đã đặt ra nhưng chưa thực sự thành công. Giải pháp quản lý blog Việt phải là một hệ thống giải pháp được tích hợp và có tính khả thi: quản lý kỹ thuật, giáo dục, quản lý bằng biện pháp hành chính, pháp lý… song song nhau.
Nỗ lực quản lý này sẽ đi song song với quá trình hình thành – một cách tự giác - những quy tắc ứng xử trong cộng đồng blog Việt.
Không gian blog là một thực thể truyền thông, thực thể xã hội quá đặc biệt và đang định hình, phát triển cực nhanh cùng với sự hoàn thiện “tinh thần blog” trong từng thành viên. Cũng như chốn giang hồ có luật giang hồ bất thành văn, cộng đồng blog sẽ có những quy định và biện pháp trừng phạt, định hướng lẫn nhau trên cơ sở “dân trí blog”.
Cũng giống như trong đời thường, làng blog Việt cần có và sẽ có những ngọn cờ tiên phong trong việc xây dựng những hình mẫu, đóng góp công sức cho cộng đồng… Và bộ Hương ước làng blog Việt không chỉ là những quy định pháp lý, những biện pháp của nhà quản lý mà còn có những quy tắc ứng xử do chính cộng đồng xây dựng từ quá trình “tự quản”.
Hãy đón nhận tin vui: Làng blog Việt sắp có hương ước. Và đây là bộ hương ước mở. Nó sẽ được hoàn thiện từng ngày trong quá trình phát triển của thế giới blog Việt.
SAO KHUÊ