Lồng tiếng phim-nhìn từ Chức năng luận và Tiến hoá luận

[ntmt]

Đa số các phim Việt được khán giả ưa thích trong thời gian gần đây đều là những phim có lồng tiếng, vd như: Hướng nghiệp, Blouse trắng, Tuyết nhiệt đới, Những cô gái chân dài, Nữ sinh, Hoa dã quỳ, Bỗng dưng muốn khóc, …

Phim Bỗng dưng muốn khóc

Phim Nữ sinh

Vậy, lồng tiếng phim là gì và đã phát triển như thế nào?!
Chức năng luận
Thông thường, phim được quay bằng một máy (khác với thể loại phim sitcom-thu tiếng trực tiếp hiện nay được quay bằng ba máy), nên lời nói trong phim không được tốt. Một số đạo diễn cho rằng: trong quá trình quay, không thể không sai sót, có thể diễn viên diễn đạt nhưng giọng không tốt, hoặc diễn viên diễn chưa đạt lắm… nên lồng tiếng sẽ làm phim “đẹp” và chất lượng cao hơn.
Một người lồng tiếng có thể giả được vài ba giọng, dựa vào gương mặt của nhân vật trong phim mà điều chỉnh cho giọng của mình thanh lên hoặc trầm xuống…chứ không phải là “nhái giọng” hay là “pha tiếng”.
Có thể hình dung rằng, trên thang điểm 10, nếu bộ phim ở mức độ 3 hoặc 4, lồng tiếng có thể giúp phim lên được mức 5,6 chứ không thể nào đạt được tới mức 8,9! (Do đó, lồng tiếng giúp phim hay hơn, chứ không phải la thay đổi được hoàn toàn chất lượng của phim.)
Tiến hoá luận
Ở nước ta, từ trước giải phóng, lồng tiếng phim đã dần xuất hiện, chủ yếu là cho phim nhựa và thuyết minh cho các phim nước ngoài [nhiều nhất là phim Ấn Độ]. Lúc đó, các diễn viên lồng tiếng chỉ có thể xem đây như một nghề tay trái để kiếm sống, bởi lâu lâu mới có phim để làm, thu nhập không cao. Hai mươi năm trước, chỉ có một lớp lồng tiếng mà cho đến bây giờ, có thể xem là lớp lồng tiếng chính quy cuối cùng được mở ra ở xưởng phim Nguyễn Đình Chiểu. Lúc này, côn việc lồng tiếng khá khó khăn bởi ít máy móc hỗ trợ, chủ yếu là làm thủ công.
Điện ảnh phát triển , phim lồng tiếng cũng ngày càng nhiều, hiện nay đã có một đội ngũ diễn viên lồng tiếng khá nhiều và có tay nghề. Diễn viên lồng tiếng bây giờ cũng đỡ vất vả hơn, bởi đã có máy móc hỗ trợ nhiều. Càng ngày, nhu cầu lồng tiếng cho phim càng nhiều, một số nơi như: Trung tâm văn hoá Tân Sơn Nhất, Trung tâm văn hoá quận 10, Nhà Văn hoá Điện ảnh,… đã mở ra các khoá dạy lồng tiếng, dạng như một câu lạc bộ để những người yêu thích lồng tiếng tìm đến, sinh hoạt, học hỏi, không tuyển chọn, ai có nhu cầu đều có thể tham gia, học viên được học lí thuyết và có thời gian thực tập tại phim trường.
Có thể nói, phim lồng tiếng đã càng ngày càng hay hơn và thu hút được nhiều khán giả Việt, trong khi thể lọai thu tiếng trực tiếp vẫn còn vướng phải nhiều sai sót.

[giomat]

Mình thấy kĩ thuật thu tiếng trực tiếp đang được hoan nghênh và hoàn thiện chứ! trường hợp phim Bỗng dung muốn khóc là do Mạnh Hải là ngươi Hà Nội mới lồng tiếng đó. Nghe hoài mấy giọng quen thuộc sẽ chán lắm đấy !

[thienphuong]

Tôi nhận thấy cả hai cách : lồng tiếng và thu tiếng trực tiếp đều có cái hay và hạn chế riêng. Lồng tiếng thì tất nhiên ngữ điệu không thể trung thực, nhưng lại quy chuẩn hơn. Còn thu tiếng thì ngược lại, rất trung thực, nhưng lại có hiện tượng: bố mẹ giọng Nam, con giọng Bắc, chị giọng miền Trung? (Mà cái trường hợp này, sao một vài đạo diễn vẫn thản nhiên cho xuất thành phim được? Họ không thấy chuyện này là quá phi lý ư?)

[thanh tung]

Bạn thân mến, hình như bạn có một vài nhầm lẫn. Mình xin cung cấp cho bạn một số thông tin sau:
-Điện ảnh từ lúc mới ra đời có ngôn ngữ đặc thù của nó là ngôn ngữ hình ảnh. Giai đoạn chuyển từ phim câm sang phim có lời thoại cũng bị nhiều ý kiến phản đối vì cho rằng ngôn ngữ điện ảnh sẽ bị hạn chế.
-Việc thu tiếng trực tiếp hay lồng tiếng không phải là sự "tiến hoá" gì đó như bạn nghĩ. Với nhà sản xuất hay đạo diễn, họ chỉ chủ yếu quan tâm đến hiệu quả âm thanh, vì hiệu quả âm thanh ảnh hưởng đến sự thành công của bộ phim. Thời kỳ đầu, máy thu âm đuợc bật lên cùng với máy quay. Sau đó, người ta phát triển kỹ nghệ ghi âm thanh ngay trên phim (ở hai bên đường răng của phim). Việc thu tiếng trực tiếp hay không phụ thuộc vào điều kiện phim trường (nếu không có phim trường, quay cảnh thật thì tạp âm sẽ đi vào phim, làm giảm hiệu quả âm thanh). Việc đài từ của diễn viên chỉ là một trong nhiều điều kiện để thu tiếng trực tiếp hay không. Cái chính là điều kiện phim trường.
-Như đã nói, điều quan tâm hàng đầu của phim là ngôn ngữ điện ảnh. Đôi khi, việc lồng tiếng bắt buộc phải thực hiện khi hiệu quả hình ảnh không cho phép diễn viên diễn xuất bằng đài từ trên trường quay. Ví dụ: quay cảnh một diễn viên thét một tiếng lớn bên vực sâu. Cú máy cận cảnh, trung cảnh phải cho nỗi rõ cơ mặt, cơ cổ họng diễn viên đang thét. Diễn viên sẽ diễn xuất ánh mắt, nét mặt, các cơ trên mặt và cổ phù hợp với diễn xuất tiếng thét. Nếu diễn viên thét lên thật thi chỉ cần 2 cú máy có thể đứt thanh quản rồi (mà muốn đạt về hình ảnh phải trung bình trên 5 cú máy mỗi phân đoạn). Do vậy, tiếng thét sẽ được xử lý ở phần hậu kỳ.
-Sitcom là viết tắt của situaation comedy, nghĩa là hài tình huống. Đây chỉ là một thể loại phim truyền hình. Việc quay nhiều máy là để tiết kiệm thời gian trong công nghệ làm phim mà thôi. Việc quay một hay nhiều máy lại là một vấn đề khác.
-Trước 1975, phim nươc ngoài được trình chiếu tại Sài gòn có 2 loại: phụ đề hoặc chuyển âm. Việc chuyển âm chủ yếu là dành cho phim Ấn Độ hay phim Hong Kong. Phim phương Tây đa số là phụ đề.
-Sự tiến bộ về hiệu quả âm thanh của điện ảnh thường được đánh giá ở hai mặt: (1) âm thanh hỗ trợ cho diễn xuất diễn viên, tạo nên hiệu quả hình ảnh thực hơn ở mỗi phân đoạn, đẩy cao trào lên hoặc trở thành một "nhân vật" dẫn dắt cảm xúc khán giả; (2) hiệu ứng kỹ thuật âm thanh thể hiện ở âm thanh nổi, chất lượng âm thanh (độ rõ, thực).
-Nếu như giai đoạn đầu, âm thanh (tiếng nói, âm nhạc, tiếng động...) chỉ phục phụ cho việc "minh hoạ", thì càng về sau nó hoà quyên vào phim như một mắt xích của motion pictures. Sử dụng hiệu quả âm thanh ở phim ảnh phương Tây và phương Đông cũng có khác biệt lớn, mà dấu ấn văn hoá Đông - Tây cũng có thể hiện rõ nét đó bạn.
Vài thông tin chia sẻ.
Thân mến

[ntmt]

Em rất cám ơn vì những chia sẻ trên ạ, rất bổ ích.
Em cũng xin lỗi vì tới hôm nay mới quay lại, vì mấy lần em chỉ vào được trang chính mà không thể vào diễn đàn. [ôi, rất lâu zồi! ]
"Việc thu tiếng trực tiếp hay lồng tiếng không phải là sự "tiến hoá" gì đó như bạn nghĩ" => Vâng, em không nói đó là sự tiến hoá ạ!
"Lồng tiếng" và "Thu tiếng trực tiếp" cho phim là 2 hình thức khác nhau, em muốn đề cập đến sự tiến hoá trong quá trình lồng tiếng thôi ấy ạ! Càng ngày, các thiết bị hỗ trợ cho lồng tiếng càng phát triển, diễn viên lồng tiếng phần đông cũng được đào tạo nhiều hơn và gia tăng cả về số lượng. Em đã không tìm được những thông tin cụ thể rằng từ lúc mới xuất hiện cho đến nay, lồng tiếng phim đã phát triển được ntn... Và trong phần Reply của "thanh tung", cũng đã cung cấp khá nhiều thông tin về điều này. [Một lần nữa cám ơn ạ! ]